Komende zaterdag, 6 december wordt in RASA in Utrecht Onder De Groene
Linde gepresenteerd, genoemd naar het gelijknamige radioprogramma, dat
jarenlang gepresenteerd werd door liedjesverzamelaar Ate Doornbosch. 9
cd's en één dvd plus een lijvig boekwerk bevatten 163 thematisch
gerangschikte liedjes en achtergronden. De Volkskrant en New Folksounds
besteedden er al ruim aandacht aan.
Onder De Groene Linde is het resultaat van samenwerking tussen het Meertensinstituut, Ate Doornbosch en de 25 jaar oude platenmaatschappij Music & Words, die met de uitgave van dit enorme project het jubileumjaar afsluit.
Enkele citaten uit het artikel van Ariejan Korteweg in De Volkskrant:
...37 Jaar doorkruiste Ate Doornbosch het land om, zoals dat plechtig wordt genoemd, ‘het einde van een eeuwenlange traditie van mondelinge overlevering' vast te leggen. Hij zocht de mensen op in Arnemuiden, Volendam, Hilvarenbeek, Emmer-Compascuum of Westkapelle. Aan de tafel met het Perzische tapijt kreeg hij koffie met een koekje, en dan stelde hij zijn vragen: ‘De ruiter en het meisje, kent u misschien dat lied?' ‘Weet u misschien of het meisje doodgaat, of dat zij toch verder leeft?' Dan streek Trijntje, Hendrikje, Bontje, Fennechien, Tannetje, Everdina, Tjitte of Eppo zich bedachtzaam over de kin, en begon met tastende stem te zingen...
...Het einde van het lied, een tv-documentaire uit 1964, laat zien hoe Doornbosch te werk gaat: hij kuiert langs de landerijen - als een onderwijzer op weg naar de dorpsschool. ‘Het is een ontdekkingsreis door een wereld die weldra voorbij zal zijn', zegt de voice-over. Inderdaad is dat de verdienste van pioniers als Doornbosch, en al die anderen die in de voetsporen van Lomax [Alan Lomax, Amerikaanse liedverzamelaar die wereldwijd opereerde, red.] traden. Ze zagen hoe door toedoen van radio en later televisie een traditie bezig was te verdampen. En ze hadden de tegenwoordigheid van geest om uit te rukken. Het aardige is dat Doornbosch daarbij precies het apparaat inzet dat zo'n vernietigende invloed op de mondelinge overlevering had. Zonder zijn radioprogramma zou hij nooit zijn informanten hebben bereikt...
...De wereld die weldra voorbij zal zijn was er een van zingen tijdens het spinnen, het garnalen pellen en het turfsteken, tijdens de lange marsen van de dagloners die vanuit het Friese Zwaagwesteinde naar Groningen trokken, om werk te zoeken. Gezongen werd er ook op de bok van de Keulse kar, die de postkoetsdienst tussen Breda en Keulen onderhield, en op het Peeltraject moest uitkijken voor hongerende bezembinders. Na het verdwijnen van die handarbeid hebben die liederen het nog een of twee generaties volgehouden. Op het moment dat Doornbosch met zijn microfoon verscheen waren de laatste erfgenamen doorgaans al in de zeventig.
Doornbosch zocht verhalende liederen. Hij wilde woorden vangen, woorden die teruggingen tot de Middeleeuwen, die in het Antwerps liedboek hadden gestaan en daarna elders waren verfomfaaid, aangevuld, verbasterd. Woorden die hadden gereisd van de Peel naar het Drentse veen en terug, en zo bewezen dat er uitwisseling had bestaan tussen de turfstekers.
Wat hij zocht was een orale traditie.
Zang en melodie waren van minder belang...
...Indrukwekkend is ook de cd met misdaadliederen, zoals die over de viervoudige moord in Lucaswolde, over de drie moorden in Kockange en over de laffe moordenaars van Etten. Antonia Bekers-Van Halteren en haar zuster Johanna uit Princenhage schromen niet de Bende van Wouw met naam en toenaam te kijk te zetten. ‘In 't Brabants gastvrij land/ in 't vriendelijk dorpje Etten/ is deze schandedaad/ Vol afschuw waar geschied/ Den Bals en Geert van Peer/ Van Zetten en Jan Verstijlen/ Staan nu heel Nederland door/ Als moordenaars te boek.'
Dankzij Ate Doornbosch kent Nederland zijn love songs en zijn murder ballads. De dood van boer Naalden zal nooit vergeten worden...
In New Folksounds laat Joop van den Bremen o.a. de 82-jarige Ate Doornbosch zelf aan het woord: "Ik vind het erg plezierig en had altijd gehoopt dat dit zou gaan gebeuren. Een groot gedeelte, lang niet alles hoor, van het materiaal dat ik verzameld heb, komt nu op een min of meer systematische wijze beschikbaar."
Op de cd's staan niet alleen opnamen van Doornbosch:
...Ate Doornbosch herinnert zich nog dat hij samen met Will Scheepers op pad was. "Dan gingen we samen het land in. Zij had een grote belangstelling voor kinderliedjes en liedjes van de jaarkring. Pasen en Pinksteren en dergelijke dingen. Ik had een ander soort publiek. Zij had natuurlijk geen publiek, maar kreeg de adressen overal vandaan. Ik werd door mijn eigen programma gestuurd, want er kwamen natuurlijk veel reacties. Dan kwam je bij mensen die zij nooit gevonden zou hebben, maar we waren heel gemakkelijk in het uitwisselen. Dat zwakte wat af op den duur. Ieder ging zijn eigen weg en zij is tenslotte gestopt."...
Projectleider prof. dr. Louis Peter Grijp van het Meertensinstituut ziet nog andere mogelijke afnemers naast folkliefhebbers:
..."We hopen dat we jongere mensen kunnen interesseren, vooral uit cultuurhistorisch oogpunt. Ik verwacht dat dit gaat aanslaan, omdat aan De groene linde iets exotisch zit. Het staat nu zover van onze wereld af. Zangers van dit soort liederen zijn er al niet meer. Het is een volkomen andere tijd, toen mensen nog armoede kenden en van honger om konden komen. Dat bestaat niet meer. Dat is nu in Nederland ondenkbaar."...