- door Henk -
Een aantal gespecialiseerde platenwinkels in België stopt vanwege concurrentie met internet en de lage prijzen van ketens als Media Markt. Ook Nederlandse zaken hebben daarmee te kampen. Toch overleven specialisten als DeBARD in Vlissingen en Roots Mail Music in Breda nog steeds. Henk Postma van DeBARD: "Zeker is dat we er als altijd hard voor moeten knokken om het hoofd boven water te houden. Je moet in deze tijd wel een erg grote muziekliefhebber zijn, wil je dat vele werk er nog voor over hebben, gezien de geringe inkomsten die er tegenover staan."
De Vlaamse krant De Standaard meldt de sluiting van Music Mania in Brussel en de in gothic gespecialiseerde Mister Moonlight in Gent. Volgens de Belgische uitbaters hebben vooral winkels die hun klanten kenden en begeleidden in nichegenres als dance, new wave, gothic, punk, hardcore of hiphop, zwaar te lijden onder het legaal en illegaal downloaden. Ze klagen dat jonge muziekliefhebbers wel komen kijken naar het aanbod, maar geen aankopen doen in de winkels. Een bijkomend probleem is dat goedlopende cd's ook in nieuwe grote ketens als Media Markt liggen en daar een paar euro goedkoper zijn.
Internet
De Vlissingse platenzaak DeBARD (wereldmuziek, worldbeat, neofolk, gothic) en Roots Mail Music in Breda (folk, wereldmuziek, americana, jazz) voelen ook de impact van internet. Ze zijn er echter niet enkel negatief over.
Joop van Gool van Roots Mail Music in Breda: "Vroeger nam je muziek van de radio over op een tape-je. Als het je beviel kocht je een elpee. Nu zie je dat ook met internet. Hoewel jongeren een andere financiële beleving ten aanzien van muziek hebben. Het moet allemaal voor niks kunnen... Ouder publiek koopt echter nog steeds. Zeker als ze uit de kinderen raken..."
Henk Postma van DeBARD: "Steeds meer klanten bestellen bij ons CD's met muziek waarmee ze op het internet kennis hebben gemaakt. Dat klanten daar bij ons soms een, twee, of drie euro meer voor moeten betalen dan bij bestelling via internet nemen ze voor lief. Ze vermijden ermee niet alleen hoge verzendkosten, met name voor zendingen uit de USA, maar verkleinen ook het risico verstrikt te geraken in listen en lagen. Bovendien weten ze zich verzekerd van de service van een vertrouwd adres, en wat nog het meest op prijs wordt gesteld: een persoonlijke benadering."
Prijsvechters
Ook hier in Nederland hebben de gespecialiseerde zaken last van prijsvechters als de Media Markt. Van Gool: "Misschien nog wel meer dan in België waar bij wet niet onder de inkoopsprijs verkocht mag worden. Als de Media Markt hier een cd voor 10 euro verkoopt, kost-ie in de Belgische Media Markt zo'n 13 euro. Maar goed, wij merken die prijsdruk wel degelijk. Grote zaken als Van Leest en Free Record Shop hebben de Media Markt gevolgd in de prijsverlagingen. Waar wij vroeger nog aardige inkomsten hadden aan de verkoop van populaire albums van Neil Young, REM, The Stones en zo, is dat nu een stuk minder."
Volgens Van Gool hebben we hier in Nederland een andere markt dan in België: "De belangstelling gaat meer dan in België uit naar muziek uit bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Dat is al heel lang zo. Van oudsher kennen we hier dan ook gespecialiseerde kleine zaken. Toen de concurrentie groter werd ontstonden samenwerkingsverbanden onder koepels als Plato en Boudisque, die kosten van marketing en inkoop drukten. Het is nog steeds mogelijk een gespecialeerd zaakje te beginnen. Zo is er onlangs in Den Bosch nog een bijgekomen."
Specialisatie
Met rustig achterover leunen in de winkel kom je er niet. Voor DeBARD en Roots Mail Music is specialisatie het toverwoord.
Postma: "Onze winkel richt zich in de eerste plaats op muziekliefhebbers die verder kijken dan de mainstream lang is. Je vindt in de popbakken van DeBARD weinig pasuitgekomen CD's. Wel de ruimste collectie sixties, en een vrij behoorlijke voorraad sleutelmuziek uit de jaren zeventig en tachtig. We zijn vooral gespecialiseerd in nieuwere, met de popmuziek verbonden, genres als wereldmuziek, worldbeat, en vooral ook alle uit de gothic-cultuur voortkomende stromingen als industrial dance, darkambient en neo-folk. De belangstelling daarvoor is de afgelopen jaren in Nederland sterk gegroeid."
Postma overweegt vaker op maandag-dinsdag-woensdag de winkel te sluiten. In ruil daarvoor hoopt hij op donderdag, vrijdag, zaterdag en soms ook zondag een nog betere service te kunnen bieden. Postma: "Ik wil er meer dan nu een echte ontmoetingsplek van maken, waar je tijdens het luisteren naar muziek ook een kop koffie kan drinken of iets anders kan nuttigen. Daar komt ruimte voor nu de kelder onder de winkel vrij komt. Het doel: korter, maar intensiever gebruik van de winkel, en intensivering van de internet- en mailorderactiviteiten."
Van Gool gaat nog sterker dan voorheen label-gericht werken: "Ik heb goede ervaringen met ECM, waar ik dealer van ben. Daar heb ik alles van; wereldmuziek, jazz en zo. Wat ik er niet van verkoop kan ik terugsturen. Anders is het risico gewoon te groot. Ook Putamayo loopt goed. En ik hoop het Duitse label Winter & Winter binnen te halen met wereldmuziek en klassiek."
Ook gaat Van Gool steeds persoonlijker te werk. Hij attendeert klanten per e-mail op nieuwtjes. En hij belt ze lang vóór een bijzondere release met de vraag of-ie alvast een exemplaar zal reserveren. Zo had hij al maanden voordat de nieuwe Tom Waits uitkwam, de nodige exemplaren verkocht.
Festivals
DeBARD boekt tegenwoordig vooruitgang in de omzet door de aanwezigheid met een CD-stand op tal van concerten en evenementen in het land, die worden bezocht door liefhebbers van de genres waarin Postma is gespecialiseerd. Postma: "Tijdens die concerten en evenementen ontmoeten we liefhebbers die nog niet van ons hadden gehoord, en komen we in contact met liefhebbers die zich opgeven voor onze email-Nieuwsbrieven. Dat stimuleert het bezoek aan onze website en bevordert de verkoop via email-order. Maar dat alles gaat, zoals je zal begrijpen niet vanzelf: het betekent naast het open houden van de winkel: veel reizen en trekken, vaak in nachtelijke uren, en intensief gesleutel aan onze Nieuwsbrieven en website."
Van Gool staat ook op festivals, hoewel het een heel gedoe is. Van Gool: "Op Folkwoods stonden we op een gegeven moment met drie platenzaken. Teveel dus. Dat was in dat mooie maar stoffige bos in Nuenen trouwens ook wat. Ik moest na afloop al mijn cd's stuk voor stuk afstoffen. Het jaar erop was ik er niet, want ik wilde niet tussen de sieraden- en kledingkraampjes staan. Dat was maar goed ook want dan had ik niet moeten afstoffen maar dwijlen, gezien het noodweer..." Van Gool heeft met zijn cd's ook op Sfinks gestaan. Maar, je moet als eenmanszaak dan je winkel minstens een dag sluiten. Je moet op het festival maar afwachten hoeveel mensen er komen. En hoeveel je voor een kraampje moet betalen. Je moet er natuurlijk niet bij inschieten. Van Gool signaleert ook problemen ten aanzien van verkoopvoorwaarden. "Op Folkwoods mocht ik cd's van bands die er speelden tot een kwartier na hun optreden niet verkopen, dat voorrecht hadden enkel de bands zelf. Dan mis je natuurlijk inkomsten. "
Eenmanszaak
Zowel DeBARD als Roots Mail Music zijn eenmanszaken, met alle nadelen vandien. Postma: "Het overeind houden van DeBARD is dan ook bijzonder arbeidsintensief. Ik blijf dat er graag voor over hebben, zolang er goede respons blijft komen uit het publiek." Postma heeft er lol in om via zijn klanten ook weer andere interessante muziek te ontdekken: "Dat is ook waar DeBARD vooral op draait: een wisselwerking en uitwisseling van info tussen mij en de klanten. Het is vooral die functie die het de moeite waard houdt de winkel open te houden. Maar er is een grens. Muziekliefhebbers zullen moeten beseffen dat ook winkels als DeBARD snel uit het straatbeeld zullen zijn verdwenen, wanneer ze die winkels steeds vaker links laten liggen.
Van Gool sluit zijn zaak alleen op zondag en maandag, hoewel hij ook nog al eens meedoet aan koopzondagen. Hij benadrukt de kwetsbaarheid van een éénmans-zaak. ‘Ik heb zelf een mindere periode achter de rug, en dat heeft onvermijdelijk zijn weerslag op de zaak. Ik kan me gewoon geen personeel veroorloven, dus moet je - ziek of niet - altijd zelf aan de bak."
Zie ook: www.debard.nl en www.rootsmailmusic.com.