Willem Vermandere: leven is doodsgevaarlijk
Willem Vermandere treedt geregeld op in Nederland. Vaak voor volle zalen. Afgelopen zaterdag stond hij De Muzenval in Eersel voor ruim vierhonderd man. Onze eindredacteur Henk was erbij en schreef een recensie voor het Eindhovens Dagblad. Voor folkforum voegde hij er nog een paar allinea's aan toe.
Verwacht van Willem Vermandere geen stemadvies. Dat is te plat voor zijn diep-menselijke thematiek. Even bekruipt toch de vrees. Met zijn priemende pretoogjes blikt de Vlaamse liedjeszanger de afgeladen zaal in: Het is hier inderdaad vol...
Wat volgt zou je alle politici in deze tijd toewensen: een geëngageerde kijk op de wereld, milde kritiek creatief verpakt in pakkende liedjes en verbindende teksten. Fijntjes herinnert hij eraan wat wij hier allemaal te danken hebben aan ausländer. Allemaal d'r aus? Verplicht terug naar het land van herkomst? 'Hoe moet dat in het vervolg zonder bananen, vijgen, druiven, olijven. romijnse cijfers, arabisch schrift, spaanse gitaar? Straks herinneren de patatten zich ook nog dat ze uit Zuid-Amerika afkomstig zijn. Trouwens, dat de leeuw een typisch arabisch symbool is hebben ze in Antwerpen zeker nooit geweten?'
Vermandere is al over zestig. Hij groeide op in het dorpje Lauwe. Een nietig vlekje op de kaart van de Westhoek zeven kilometer van de Franse grens. Zijn geboortegrond is nog immer doordrenkt van het vergoten bloed uit de eerste wereldoorlog. 'Dat is iets waar ge niet niet van kunt zingen'. Als kind speelde hij tussen de graven op het oorlogskerkhof. Zijn anti-oorlogsliederen gaan door merg en been.
Bekend zijn Duizend Soldaten en Vladslo. In Eersel grijpt hij terug op het fraaie Duits Kerkhof (van de Passchendaele-cd We're Here Because We're Here '95):
't Schoonste plekske van Lauwe 't was daar
En w'en d'r gespeeld en gerost 't is echt waar
Wij liepen zig-zag tussen de bvgraven rond
Of lagen verdoken op onzen buik op de grond
Moeder het ton dikwijls van den oorlog verteld
En als we daar speelden hêm we de kruiskes geteld
Van Heinrich en Werner 'k zie de namen nog staan
Uit Duitsland gekomen om alhier dood te gaan...
God bless America, sprak Bush na de 11-september aanslagen. Wie schiep de bewoners van Afghanistan? Welke god zou hij bedoelen, Jehova, Alla, God? vraagt de zanger zich af. 'In de tweede wereldoorlog baden we in de kelder duuzenden paternosterkes. Dat de bom niet op ons huis zou vallen. Leven is doodsgevaarlijk. Op de kleuterschool baden we dat de oorlog snel over zou gaan. Maar dat deden de kinderjtes in Duitsland ook. God stond voor een moeilijke keuze...'
Vermandere speelt met stemmingen. Het ierse fluitje van 'n cent wisselt hij af met de klarinet. Wordt het écht melancholisch dan grijpt hij naar de basklarinet. Zijn kompanen zijn kanjers op hun instrumenten: blazer Freddy Desmedt en snarenplukker Pol Depoorter.
Weemoed slaat om in blijmoedigheid. Een aangrijpend lied - steeds vaker in 't Frans - laat hij volgen door een twinkelend instrumentaaltje. Of hij leest een paar bladzijdes voor uit zijn boek 'Thuis en nog veel verder'. Over de tijd dat hij opgroeide de Streepstraat, met aan de overkant de wijze oude Julia, die hem tal van wijsheden meegaf: "Willem as ge een mooie lange ouwe dag wilt hebben, moette er vruug an beginnen".
Zijn opvoeding bestond uit Zwijgt en doet vort. Zijn vader, wagenmaker en klarinettist in de dorpsharmonie, was een man van weinig woorden. Toch zegt Julia: 'Naarmate gij ouder wordt ga-de steeds meer op oe vader lijken'. Niet zo vreemd, vindt de spraakwaterval zelf. 'Onze geboorteverhalen gaan niet over de ooievaar, maar over de Leieboot. Die kwam dan vol babietjes stroomopwaarts gevaren over de Leie vanaf Antwerpen tot aan de grensstreek. Moeder mocht er een uitkiezen en nam natuurlijk die ene die het meest op vader leek...'