Afscheid Crackerhash: veel speelplezier en weinig tranen
-door Assie Aukes-Na 36 (!) jaar is er een eind gekomen aan het bestaan van Nederlands oudste folkgroep.
Crackerhash nam zondagmiddag 20 november afscheid in een bomvol Pleintheater in Amsterdam, dat nog wel een keer uitverkocht zou kunnen worden. Vele coryfeeën uit de oude folkscene van de jaren ’70 kwamen op deze gebeurtenis af. Zo zag ik in het publiek het volledige Folkcorn, Peter Koene, Cor van Sliedrecht, Rob Smaling, Bernard Kleikamp, Jan Waes en Hans van Deelen. Allemaal mensen die in die beginjaren min of meer betrokken waren bij het folkblad Jan Viool, dat we nu natuurlijk nog kennen onder de naam New Folksounds. Ook leden van Crackerhash hebben als redactieleden op een bepaald moment in dit blad een rol gespeeld.
Het afscheidsconcert was zoals een afscheidsconcert moet zijn: een vrolijke happening dat veel langer duurde dan gepland was.
Veel gasten had de groep uitgenodigd. Prominent aanwezig was de legendarische groep English Tapestry. De groep had 17 jaar al niet meer gezongen, maar voor de vrienden van Crackerhash waren ze bereid om naar Amsterdam te komen. Duidelijk werd dat Crackerhash met name in de beginperiode behoorlijk door deze groep werd beïnvloed, getuige het a capella gezongen ‘Innocent hare’ waarmee Crackerhash het concert opende. Met Jos Koning werd ‘Fair Annie’ ingezet, een van de mooiste nummers van de eerste elpee. Jos had de elpe moet bestuderen voor het arrangement, want hij was het helemaal vergeten. Ondertussen bewees hij wel een klasse-violist te zijn in het klezmer-stuk dat hij samen met Bert Aalbers en Peter van Rijsbergen bracht.
Nog nooit hoorde ik Astrid Nijgh live met Crackerhash. Samen brachten ze van het album De Razende Bol ‘Jan Cupido’ en ‘Vaarwel mijn zoete lief’ het nummer dat Astrid ook zong op de begrafenis van Lennaert Nijgh. Een ontroerend moment.
Het Nederlandstalige werk van Crackerhash blijft leuk. ‘Androgyn’ en ‘Het wak’ en vooral ‘De aardbei’ zijn pareltjes uit het repertoire. Frank van Meeteren (King’s Galliard, The Crooks) was de eerste gast die het publiek aan het zingen kreeg met zijn ‘Vaatje met Rum’. Mooi was zijn uitspraak bij het stemmen van zijn dobro “Toen ik ‘m kocht, was ie nog goed…”
Dat Paul en Ineke’s zoon Gilles Rullmann een zeer begenadigd violist is, is inmiddels wel bekend in de Nederlandse folkscene. Samen met zus Jitske bedankte hij z’n ouders voor de muzikale bagage die ze van huis uit meegekregen hebben.
Natuurlijk eindigde het optreden na meer dan twee uur met ‘Walkman’, inmiddels door de technologie ingehaald, maar desondanks nog steeds actueel. Anja Nieuwkoop kroop voor een keer nog een achter de drumkit. Met alle gasten werden besloten met een instrumentale set met aardig viool vuurwerk van Jos Koning en Gilles Rullmann. Tot op het einde kon er gelachen worden. Het was duidelijk. Crackerhash was ermee klaar en tranen waren niet nodig.
Met Crackerhash nemen we afscheid van een groep die mede aan de basis van de Nederlandse ‘Folkrevival’ heeft gestaan. Haar meest vruchtbare periode beleefde de groep van 1975 tot 1983 toen de groep in de bezetting van Bert Aalbers, Paul Rullmann, Ineke Rullmann, Jos Koning en tot 1978 Jan Haringhuizen Angelsaksisch repertoire bracht. A capella gezongen zeemansliederen en meerstemmige balladen werden afgewisseld met swingende instrumentale jigs, hornpipes en reels. Hilarisch en berucht waren de humorvolle aankondigingen waarmee de groep haar optredens doorspekte.
In deze hoedanigheid bracht de groep drie elpees uit op het Universe-label van Wobbe van Seijen: The Elfin knight (1976), Napoleon crossing the Rhine (1978), en Don’t forget your old shipmate (1982).
Naast het Angelsaksische materiaal had Crackerhash ook altijd een zwak voor traditioneel Nederlandstalig materiaal. Tijdens hun optreden werd er altijd een set gevuld met Nederlandstalige liederen. Beroemd zijn in dit geval ‘De Pannekoek’, ‘Potverdomme’, ‘Nachtegaaltje’ en de prachtige ballade ‘Thyske van de Schilder’, volgens mij door Crackerhash nooit opgenomen op plaat (Wel te vinden op de elpee ‘Die nachtegael int Wilde’ van Pol Rans en Lieven Misschaert).
Een halve elpee met Nederlandstalig materiaal maakte Crackerhash in 1977 samen met Dommelvolk: Dommelbeschuit.
Een groter project waar Crackerhash aan meewerkte was in 1979 ‘De Razende Bol’ waarin de groep Astrid Nijgh begeleidde op een plaat vol met zeemansliederen. Sommige waren traditioneel Nederlands, andere waren door Lennaert Nijgh vertaalde Engelse traditionals. Helaas was het album geen succes en zou het geruisloos zijn verdwenen, ware het niet dat het album op cd is toegevoegd aan ‘Ik doe wat ik doe’, een bundel met honderdtachtig van de mooiste teksten van Lennaert Nijgh, in 2000 uitgegeven door Nijgh & Van Ditmar.
Eind 1982, begin 1983 viel de groep uit elkaar. Ineke Rullmann en Jos Koning verlieten de groep, Bert Aalbers en Paul Rullmann besloten met eigen geschreven Nederlands materiaal verder te gaan. Een beetje cabareteske teksten, een snufje kleinkunst, wat folk en een fikse dosis humor waren de belangrijkste ingrediënten. Al gauw kwam bassist Peter van Rijsbergen de groep versterken. Helaas viel Crackerhash met dit repertoire min of meer tussen de wal en het schip. Te veel folk voor de cabaretliefhebbers, te weinig folk voor de behoudende folkies. Jammer, want Crackerhash liet wel op zeer humorvolle wijze zien dat er ook op een eigentijdse wijze met deze muziek kon worden omgegaan. Crackerhash maakte met dit Nederlandstalige materiaal in de jaren ’80 twee elpees en een cd: Louter Leed (1983), Stukken en Brokken (1986) en Volmaakt (1990).
De vicieuze cirkel was ingezet. Drukke werkzaamheden van de individuele leden belemmerde de groep om veelvuldig te repeteren, wat uiteindelijk een stagnatie van nieuw materiaal opleverde, waardoor de groep steeds minder werd geboekt. In 2004 werd de knoop dan uiteindelijk doorgehakt. Met Crackerhash nemen we afscheid van een van de meest humoristische folkgroepen die de folk heeft gekend. Het was mij een groot genoegen om in 1977 kennis te maken met de leden van Crackerhash, want door deze groep heb ik m’n eerste schreden op het gebied van organiseren van folkconcerten gezet, iets wat ik nu al meer dan 25 jaar met veel plezier doe.
Crackerhash: bedankt!