-door Mirjam Adriaans, foto’s Ronald Rietman-
De vierde editie van CaDansa begint met vragen. Hoe is de nieuwe locatie? Zijn er mooie verrassingen? Wat wordt de topband? Antwoorden: prachtig en ja, in de vorm van de twee Italianen Adriano Sangineto (harp) en Stefano Baldan (piano, mandola) en een lekkere nieuwe Nederlandse band BmB, en tenslotte de topband: Zef, dat een uitstekende set neerzet met alle energie die je van de mannen mag verwachten. Ook afgeleiden van de groep (Miquèu en Baltazar Montanaro en Zeffeurs) zorgen voor hoogtepunten.
Het gebouw, de OGtent in Duiven, waar we op donderdag vroeg in de avond binnenkomen is gloednieuw, officieel pas twee weken open. De buitenkant is totaal anders dan het CCOG dat nu wordt afgebroken, je ziet een soort grachtenpandeffect, maar wie in de zaal om zich heen kijkt ontdekt dat de opzet min of meer hetzelfde is, alleen ruimer. Aan de muren hangen nog diverse objecten die meegenomen zijn uit het oude pand, zodat het toch vertrouwd aanvoelt. Bovenin is een zwembad, hetgeen gelijk door CaDansa aangegrepen wordt om een balfolk-disco-swim party te organiseren en dat de inspiratie heeft gevormd voor het themadier dit jaar, de octopus. Uiteraard is ook alles weer binnen het thema aangekleed, met vissen, doorschijnende kwallen en netten met schelpachtige dingen, groen en blauw zijn de hoofdkleuren. Een kleiner zaaltje met een ronde alkoof doet dienst als open podium (Octopodium), waar dit weekeinde ook diverse sterke en bijzondere optredens plaatsvinden. Het hoofdpodium (Ocean Stage) heeft de toppers, waarbij Zef hoofdleverancier is van fijne dansjes en heerlijke muziek. Met 500 bezoekers is het festival officieel uitverkocht, al zijn er voor de minder drukke donderdag en zondag nog kaarten aan de deur verkrijgbaar. Bovendien blijkt dat er nog wel wat rek in de ruimte zit, dus voor een volgende editie kunnen ze 50 of 100 mensen extra toelaten denkt organisatrice Louise Marius. Zij is op zondag een tevreden dame, het hele festival is soepel verlopen, ondanks het ongelukje op donderdag waarbij een mevrouw uit Duiven tijdens een jig viel en helaas op twee plaatsen haar been heeft gebroken. Daarvoor is een actie op touw gezet om een mand met leuke dingen te bezorgen en een boel kaartjes met beterschapswensen van bezoekers.
Workshops
Op vrijdag en zaterdag zijn er workshops, wie een weekendkaart heeft kan gratis meedoen. We nemen dit jaar alleen een kijkje bij de muziekworkshops in het schooltje vlakbij de OGtent. Lies Sommer benadrukt bij Draailier voor beginners (een van de workshops die door de Stichting Draailier en Doedelzak is georganiseerd)) dat het belangrijk is om te blijven lachen. Er zijn ook een paar do’s en don’ts: je moet bijvoorbeeld in de juiste richting draaien anders laat het katoen in het apparaat los en let erop dat je het wiel niet aanraakt, omdat je dan de hars die erop zit eraf kan vegen en dan loopt het niet meer soepel.
In het lokaal ernaast zitten de beginnende folkharpspelers en dat was een minder goed idee, zij hebben flink wat overlast van de draailieren, maar gelukkig kunnen ze naar een andere ruimte. Daar werkt Adriano Sangineto verder met een toonladder, die de cursisten ook moeten zingen voordat ze uiteindelijk een hanterdro kunnen spelen. Aangezien de herfstvakantie in Duiven nog niet begonnen is zijn er nog kinderen aanwezig. Zij komen even een kijkje nemen bij alle workshops deze middag en raken enthousiast als Adriano bereid blijkt om een klompendans voor ze te spelen, ze luisteren goed en bewegen ondertussen lekker mee. Wellicht heeft de folkmuziek deze middag toch een paar zieltjes gewonnen, want zoals de juf het al zegt: “dit zien ze anders nooit.” Overigens gaat Sangineto op zaterdag nog aan de slag met gevorderden, dan worden er meer deunen gespeeld, onder meer een echte Italiaanse tarantella (en daar is geen polka in te bekennen) of een branle d’ecosse.
Vincenzo Castellana laat zien dat een tamboerijn bespelen lang zo gemakkelijk niet is als het eruitziet, je hebt wel degelijk goede technieken nodig om het instrument de juiste klank te kunnen geven.
De meest enthousiaste deelnemers komen uit de workshop van La Jupette Barbue op zaterdagochtend. Zij spelen met ritmes van lichaam en stem, maar beginnen de workshop met een uitgebreide kennismaking en massage om daarna via loop- en renoefeningen toe te werken naar het bewustzijn van de ritmes in je lichaam. Enkele reacties: “Dat was kicken, man!” of: “Het begon met een massage-oefening en dat was zo fijn!” en: “Als ze die morgenochtend nog een keer zouden doen dan meld ik me gelijk weer aan.”
In het schooltje werkt Lucas Thebaut dan met zijn gevorderde studenten aan hun accordeontechnieken. Zij voelen zich niet comfortabel als ze de deun moeten zingen zoals ze hem gedanst willen hebben, maar het levert wel inzichten op. Het gaat om de manieren van muziek formuleren, de frasering die Ierse muziek Iers maakt en die je het folky gevoel geeft.
Direct daarna past cursist Auke Eringa dat ook toe in zijn eigen workshop samenspel voor beginners. Zij oefenen de Scottisch du Regret van de Gonnagles. Later legt Eringa uit dat die frasering inderdaad erg belangrijk is, hij vertelt dat ook meestal aan zijn leerlingen, maar Thebaut heeft dat deze dag volgens hem terecht nog maar eens benadrukt. ’s Avonds blijkt dat die beginners toch heel wat geleerd hebben, als zij de scottisch mogen presenteren op het Octopodium voor aanvang van het optreden van De Grove Maling.
Octopodium
Het open podium kent een wisselvallig bezoekersaantal, soms is het nagenoeg leeg, andere keren puilt de zaal uit. Zo worden bij pianist Wim te Groen op zaterdagavond de koptelefoons van de Silent Disco gebruikt om mensen in de gang te kunen laten dansen op zijn melodietjes. Hij was ook op vorige edities een graag geziene gast en is inmiddels zo populair onder de balfolkies dat de organisatie zou mogen overwegen hem een keer op het hoofdpodium neer te zetten.
Op donderdagavond daarentegen speelt Tovabb (bestaand uit Baltazar en Miquèu Montanaro) voor anderhalve man en een paardekop. Helaas, want hoewel er stoeltjes neergezet zijn mag er van het duo best gedanst worden. Voor mij als luisteraar is dit puur genieten. Dat Baltazar een uitmuntende violist is met veel muzikaal gevoel wist ik al, nu wordt duidelijk dat hij dat niet van een vreemde heeft. Vader Miquèu bespeelt een klein accordeonnetje, fluiten of een trommel met een kwastje, de laatste twee zelfs tegelijk in het stuk Dans Le Noir. Dromerige melodieën, dansbare deunen, en zelfs een gezongen stuk, Nostra Vida, met een prettig stemgeluid van Miquèu. Prachtig optreden.
Een bijzonder bal is er op vrijdag, als accordeoniste Fibonanschi eigenlijk een eeuwigdurende mazurka wil spelen, maar ze heeft slechts drie kwartier. Ze begint dus maar gelijk met het laatste nummer, al improviserend met thema’s houdt ze wel de melodie van de mazurka aan. Niet iedereen houdt dat vol, hier en daar stappen dansers uit, maar er komen ook weer nieuwe liefhebbers bij.
Op zaterdag is niet alleen Wim te Groen populair, maar zijn de dansers ook enthousiast over het optreden van Adriano Sangineto (volgens de festivalkrant CaDaily verkoopt hij de meeste cd's die dag) en Stefano Baldan. Ik zie de twee afzonderlijk, Adriano op harp, hij heeft een erg fijn folky gevoel, dat ik eerder al kon horen toen hij stukjes speelde bij zijn workshops.
Stefano zie ik even op piano, midden op de vloer, er wordt gewoon om hem heen gedanst.
Bij de soundcheck hoor ik de twee heel even samen, Stefano speelt dan mandola, klinkt veelbelovend. Later hoor ik van Sangineto dat ze deze avond voor het eerst officieel samen een concert hebben gedaan. Hij is dik tevreden, helaas moet hij de zondag van het festival missen (er wacht hem een cd-presentatie in Italië), maar zijn eerste bezoek aan Nederland en aan CaDansa in het bijzonder is hem erg goed bevallen, dus hij komt graag nog eens terug.
Aangezien op zondag de helft van Té toch al aanwezig is voor het optreden van BmB wordt de andere helft ook bereid gevonden om op dit podium te spelen. Deze groep is bezig met een nieuwe cd, waarvoor ze een crowdfundingproject hebben opgezet (met nog veel meer plannen om balfolk te promoten, zie: https://www.tilburgvoorcultuur.nl/project/lets-te-together/). Ze spelen dan ook bijna allemaal nieuwe nummers, waaronder enkele composities van de Canadese violiste Emilyn Stam, die trots weet te vermelden dat ook in Toronto nu aan balfolk gedaan wordt. De groep heeft zich muzikaal ontwikkeld sinds hun debuut, het spel is meer ontspannen, waardoor het steeds meer gaat klinken alsof ze het zo uit hun mouw schudden, terwijl de arrangementen bepaald niet altijd zo eenvoudig zijn.
Ocean Stage
Op donderdag en vrijdag begint de avond met een uur dansinstructie in de zaal, maar verder zijn er enkel optredens. Een vast element van CaDansa zijn de vele trekzakken die te horen zijn in de diverse formaties, dus is het soms ook fijn als er ook andere instrumenten te horen zijn. Zoals bijvoorbeeld de combinatie van zingende zaag en banjo bij Mélopées Et Moribondes op donderdag. Op die dag is ook de eerste afgeleide van Zef te zien: Zeffeurs. De huiskamerversie van de groep zit aan een tafel met roodwitgeruit tafelkleed met wat knabbeltjes en natuurlijk glazen wijn. Daaruit komen duo’s die een dansje spelen in die knusse sfeer. Het zijn uitstekende muzikanten die geliefd zijn bij de dansers en tegen het einde komt als voorproefje voor de volgende avond al een rockend Zef om de hoek kijken. Violist Baltazar Montanaro is op dit moment ook op tour met zijn vader Miquéu, dus is die eveneens te gast deze avond in dit ensemble. Heerlijke afsluiting van een eerste festivaldag.
Op vrijdag is Zef zonder meer de absolute topper. De band was, is en blijft een heerlijk dynamisch stel muzikanten, die zowel dansers als luisteraars geboeid kan houden. Speelse melodieën en fijne arrangementen, die variëren van stevig rockend tot klein subtiel zorgen dat deze band altijd welkom is op een bal. Miquèu Montanaro is net als bij de Zeffeurs te gast. De geluidsman is niet helemaal aan hem gewend, eerst is zijn fluit vrijwel niet te horen, later klinkt hij wat te hard, maar dat is eigenlijk het enige minpuntje in dit optreden. Aan het einde loopt deze set een beetje uit in Zeffeurs, waar de dag eerder Zeffeurs uitmondden in een rockend Zef. Als afsluiter is er een prachtig romantisch jazzy mazurka met een heel klein vleugje elektriek, waarbij je als vanzelf wegdroomt.
De zaterdag begint met Zoalo, dat de luisteraar een loom zomeravondgevoel bezorgt. Hoewel de zang niet altijd sterk is, is het wel een mooi onderdeel van de muziek van dit duo, waarbij we ook nog wat Limburgs voorbij horen komen. The Lady Is A Tramp wordt een lekker jazzy scottisch en hoor ik nu een soort gezongen instructie in een kost ar c’hoat? Daar krijgen ze de dansers in elk geval goed in mee, zodat er nog een mazurka mag volgen als toegift.
De bezetting van Ballsy Swing bestaat uit accordeon, viool en cello. Ze zetten een lekker dynamisch geluid neer en ineens lijkt er een klassiek kamerorkest te spelen. Is dat een stuk van Mozart of zo? Nee, het is gewoon een polska, weliswaar geïnspireerd door Tsjaikovski, maar gecomponeerd door violist Valère Passeri.
Komred bestaat uit de twee duo's die gisteravond nog vrij traditioneel dan wel ingetogen speelden, Duo Etienne en Duo Cognet. Zij vormen nu met een zangeres annex klarinettiste een dynamisch vijftal. Gitaar of banjo, twee klarinetten, viool en accordeon brengen veel Bretons repertoire, maar ook bijvoorbeeld een vrolijke carnavaleske cercle auvergnate, ietsje anders dan een cercle circassien, waarin we de deun van Drie Schuintamboers terug horen.
Enkel stem en handgeklap is er bij La Jupette Barbue, dat een mooie set laat horen op zaterdagavond. De twee dames en een heer waren in augustus al te zien op Parkfest in Eindhoven, maar waren toen vanwege fileleed direct vanuit de auto op het podium gezet. Hoewel het zeer de moeite waard was, staat het trio nu heel ontspannen te zingen, en dat geeft een heerlijk gevoel. Een mazurka klinkt lekker ritmisch met de human beatbox-geluiden van Philippe Duval en ze doen een rond d’Argenton, een wat minder gangbare dans die dan ook even uitgelegd wordt. Voor sommige dansers is het wel wat lastiger om direct te horen welke dans er gedaan kan worden, aangezien de ritmes van begeleidende instrumenten ontbreken, maar wat klinkt dat a capella repertoire heerlijk in de oren. Voor de toegift gaan ze gewoon midden op de vloer staan, om daar met veel plezier tussen de dansers af te sluiten.
Op een internationaal festival met bezoekers uit zo’n beetje alle landen van West-Europa is ook een Portugese band welkom. Parapente 700 speelt Franse balfolk, zoals een gavotte l’aven die overgaat in een gavotte montagne, of een romantische mazurka, maar introduceert ook Portugese dansen. Klinkt fijn, maar het is al een lange dag geweest en we besluiten ons bedje op te gaan zoeken.
Zondag begint met een lekker warm zonnetje, dus kan er buiten gedanst en gespeeld worden, een zestal muzikanten begeleidt een steeds groter wordende groep dansers, die heel wat belangstelling krijgen van omstanders. Die blijken veelal afkomstig uit een van de koren die deze middag gaan meedoen met een korenfestival. Wie zijn jullie eigenlijk? is dan ook een vraag die een paar keer gesteld wordt en een mevrouw merkt op: Het lijkt wel een beetje op hippies.
Monsieur Fruits zorgt vervolgens op gitaar voor een ontspannen begin van de laatste middag van het festival, zijn lichaam soms inzettend als trompet en hier en daar begeleid door zingende zaag. En net als je denkt dat hij een soort kruising vormt tussen Louis Armstrong en Georges Brassens, speelt hij een nummer van die laatste. De cd's bij de merchandise-stand verkopen snel uit, gelukkig heeft hij er meer na het optreden, maar ook die wisselen rap van eigenaar.
Tussendoor breng ik wat bezoeken aan het Octopodium waar onder meer Té speelt en als afsluiter is er een gloednieuwe Nederlandse supergroep, BmB. De afgelopen jaren zijn er een flink stel muzikanten geweest die (bal-)folk zijn gaan spelen, waaronder Wouter Kuyper (Lirio, De Vliering). Hij wilde graag wat meer doedelzak (of fluit) spelen en besloot om wat mensen bij elkaar te zoeken waar hij graag mee samen wilde werken. Dat werden Luc Plompen (zang, o.a. Verenigde Volksmuzikanten, Wè-nun Henk), Niek van Uden (accordeon, o.a. Té), Niki van der Schuren (bas, zang, Zoalo), Sander van der Schaaf (gitaar, o.a. Té en Lirio) en Frank van Vliet (trompet, Gonnagles). De naam? Die was even vlug verzonnen, het schijnt te maken hebben met de ballen die op balfolk.nl alle bals in Nederland aangeven. Maar Bump my butt klinkt natuurlijk ook lekker strak, dus die wint de prijsvraag die op het festival is uitgeschreven.
Hun try-out vorige week bij het folkbal in Eindhoven had ik gemist, maar ik hoorde enthousiaste reacties van de bezoekers daar. Geheel terecht, hoewel het optreden niet geheel vlekkeloos verloopt staat er een energieke veelzijdige sound die je doet denken aan een groep als het Belgische Kadril. Nou bestaat die al jaren en moet BmB zich nog volop bewijzen, maar de kiem ligt er en die is de moeite meer dan waard. Bij een mazurka voegen de stemmen van Luc en Nikki zich mooi samen terwijl het verhaal van Pierlala tegelijk een lekkere jig vormt. Een paar kinderen willen graag op het podium meedansen en die wens wordt door de groep met plezier vervuld. Als afsluiter worden de Amsterdamse grachten door de hele zaal luidkeels meegezongen en is duidelijk dat deze groep door diverse dansers alvast in het hart is gesloten. Dan is het tijd om nog een spelletje te doen waarna CaDansa 2015 ten einde is. Moe, maar nog nagenietend kleden dansers zich weer in het gewone kloffie, de normale wereld wacht buiten.