-door Mirjam Adriaans, foto's Ronald Rietman -
Bij het eerste lustrum van CaDansa blijkt vooral hoe breed balfolk is. Van een gezongen congo via een reggaescottisch naar een hiphoppolska, maar ook een 'gewone' traditionele wals, deze vijfde editie van het festival overtuigt in zalige diversiteit. Mijn favorieten waren Nhac, met veel gezongen werk en een ongebruikelijk instrumentarium, en het trance-achtige spel van Tukki Bukki, maar ook supergroep Novar, Multi Delta (met doedelzak en trekzak) en het duo LeTron-Laloy konden op bijval rekenen.

Vaste waarden
De vijfde editie van CaDansa, dat voor de derde keer in Duiven plaatsvindt, is opnieuw vrijwel uitverkocht (er waren alleen nog wat dagkaarten voor donderdag) ondanks het feit dat er meer weekendkaarten beschikbaar waren dan vorig jaar. In de OGtent beginnen een paar vaste waarden duidelijk te worden, zoals de Silent Disco, de Swimming Pool Party op zaterdag (waar Tukki Bukki alvast even live verschijnt), geblinddoekt dansen en een kledingruiltafel. Zoals elk jaar is er ook nu een themadier, dit keer is dat de pauw, die trots staat te knikken (ja, hij beweegt echt) op het grote podium. Vaste prik op donderdag en vrijdag is een dansinstructie voordat het hoofdprogramma begint.

Geblinddoekt dansen
Geblinddoekt dansen

Open podium (Hall Of Mirrors)
Hoewel er ook enkele luisteroptredens zijn op het open podium zijn die niet bepaald populair. Op donderdagavond trekken de door folkcafé De Liemers (dat regelmatig optredens organiseert in het gebouw) geprogrammeerde concerten zelfs letterlijk niet meer dan een handvol luisteraars. Het publiek van CaDansa komt in de eerste plaats om te dansen, en dan moet je wel van heel erg goeden huize komen als je ze wilt overhalen om te luisteren en die kwaliteit ontbreekt. 

Silent Disco
Silent Disco

Waar wel veel belangstelling voor is hier is de Silent Disco, die meestal niet zo heel silent is, want er wordt flink meegezongen met hits uit de jaren ’80 en ’90, Backstreet Boys, Beastie Boys, “heerlijk, jeugdsentiment” verzucht iemand. En het zaaltje blijkt nogmaals veel te klein bij het bal van pianist Wim te Groen. Een optreden op het hoofdpodium is hem wel aangeboden nadat zijn populariteit bij eerdere edities duidelijk was geworden, maar om diverse redenen heeft hij zelf toch voor dit zaaltje gekozen. Hier is ook op vrijdag vast een voorproefje te horen van wat het Ingunn Bjørgo Trio op zaterdag gaat brengen, accordeoniste Ingunn Bjørgo en gitarist Åsmund Reistad (op enkele nummers aangevuld met violiste Tonje Lien Barkenæs) zijn nog niet erg bekend met balfolk, maar hun deun Spor blijkt al na twee tonen op te roepen tot een jig, en als ze zelf twijfelen of iets een wals of mazurka is, dan maken de dansers er een mazurka van. En dan is er nog een CaDansa-mazurka, vernoemd naar het festival en geschreven naar aanleiding van een mailwisseling met gastaccordeonist Auke Eringa.

Nubia
Nubia

Nubia heeft er vorig jaar ook al gespeeld, toen waren ze nog maar net bezig, nu laten ze horen dat ze aardig gegroeid zijn en de poëtische klanken zijn sterker geworden. Overigens willen ze ook graag een cd opnemen en daarvoor zijn ze een crowdfunding gestart (wil je meedoen kijk dan even op hun Facebookpagina. Het Franse duo Christopher & Alain weet op zondagmiddag te overtuigen op twee chromatische accordeons, de melodieën vlechten zich fijntjes door elkaar heen en er wordt met veel plezier een mazurka of bourrée op gedanst.

Christopher & Alain
Christopher & Alain

Workshops 
Op vrijdag en zaterdag breng ik een bezoekje aan een paar workshops. De finnskogspols is een Noorse dans die nog niet bekend is in Nederland, de uitleg komt van kampioenspaar Audun Grüner-Hegge en Anbjørg Myhra Bergwitz uit Noorwegen dat muzikale begeleiding krijgt van violiste Tonje Lien Barkenæs van het Ingunn Bjørgo Trio. Er is een verende basispas, vanwaaruit toegewerkt wordt naar draaien en in paren wisselen en signalen geven aan de partner tot de dansers uiteindelijk de hele dans kunnen doen. Een danser heeft een toepasselijk shirt aan met een viking erop en de tekst nordic walking. Jolanda Snellenberg speelt in de workshop Micromoves met spanning en ontspanning, niets is goed of fout, het is een bepaalde stijl die je ligt of niet, zoniet dan doe je het gewoon niet.

Eric Thézé maakt prachtige melodieën en zijn workshop samenspel trekt dan ook een flinke groep mensen, maar net als vorig jaar zijn er ook beginnersworkshops voor mensen die draailier of doedelzak willen spelen. Adrien Villeneuve (Clica Dròna) geeft ook een workshop samenspel, gericht op muziek uit Gascogne. Er zijn een tiental cursisten, die niet alleen iets met hun instrument moeten doen, maar daarnaast wordt hier ook zang geïntegreerd in het geheel. 
Op zaterdag geeft Ingunn Bjørgo een workshop diatonisch accordeon voor gevorderden. Zij heeft klassiek accordeon leren spelen als kind en toen ze zestien was had ze daar genoeg van en wilde ze stoppen. OK, zei de lerares en nam haar accordeon in beslag met toestemming van haar ouders. Een week later miste ze het instrument, ze wilde het terug maar besloot iets anders te zoeken om te spelen, zo kwam ze uit bij traditionele muziek die ze niet kende omdat ze uit een gebied komt bij Oslo waar geen traditie gespeeld wordt. Haar vader daagde haar vervolgens uit om mee te doen aan Noorse kampioenschappen, dat was niet aan dovemansoren gezegd en ze won.

Ingunn Bjørgo en haar cursisten
Ingunn Bjørgo en haar cursisten

Omdat ze niet opgroeide in de traditie kampte ze met tegenstand uit de traditionle muziekwereld, maar heeft dat opgelost door gewoon haar eigen gang te gaan en zelf deunen te maken, waarbij ze speelt met de muziek en niet maalt om regeltjes. Een van die deunen is de finnskogspols die beetje bij beetje vorm krijgt in de workshop. Ze gebruikt haar lichaam en stem om aan te geven dat het zangerig moet klinken, zacht en niet springerig want dat vinden dansers niet fijn, haar overtuiging is dat als je voor dansers wilt spelen je ook de pasjes moet kennen. Aangezien er beneden tegelijkertijd een dansworkshop finnskogspols gegeven wordt, wordt gelijk afgesproken om de accordeonisten 's middags aan het einde te laten spelen voor die dansers, en die reageren enthousiast op het spel van de tien cursisten. Het applaus is dan ook te vergelijken met een staande ovatie en er mag nog een deun gespeeld worden.

Main Stage (The Circus Tent)
Waar het echt om gaat op CaDansa is natuurlijk het dansen en dat gebeurt bij de optredens op het hoofdpodium, dat dit jaar over het geheel genomen een erg sterke line-up heeft. De aan- en afkondigingen in circussferen zijn vermakelijk, zij het soms wel erg melig en het bekende circusdeuntje dat daarbij hoort gaat in de loop van het weekend wel behoorlijk op mijn zenuwen werken. Gelukkig valt er flink te genieten van de diverse balbands, waardoor de irritatie al snel op de achtergrond verdwijnt. 

Het muzikaal niveau van de ten bal spelende bands is over het geheel genomen zo hoog dat ook de luisteraars onder de dansers meer dan voldoende aan hun trekken komen. Natuurlijk zien we weer regelmatig een trekzak voorbijkomen, maar het instrumentarium is diverser geworden deze editie. Zo speelt Eric Thézé mee op piano met Duo Abbas/Thézé, waarin zijn zoon Samuel een heerlijk partijtje basklarinet ten gehore brengt onder de accordeonklanken van Maryll Abbas.

Maryll Abbas
Maryll Abbas

Als ze met zijn tweetjes spelen waan je je in Parijse sferen, met vader Eric erbij wordt het een romantische aangelegenheid die de eerste festivaldag afsluit na de fijne weelderige klanken van Les Bottines Artistiques en de ongebruikelijke combinatie van trekzak en doedelzak van Multi Delta. Zij maken ook gebruik van een loopstation, waardoor hun mogelijkheden nog wat uitgebreid worden. Het geluid in de zaal is prima afgesteld, al is het hier voor een aantal dansers te hard. Een vrijwilligster uit Frankrijk is echter enthousiast, ze is voor het eerst op CaDansa en geniet volop, ze is dol op doedelzakmuziek.

Les Bottines Artistiques
Les Bottines Artistiques
MultiDelta
MultiDelta

Het eerste optreden op vrijdag is voor mij gelijk een hoogtepunt. Nhac is een veelzijdig duo bestaand uit Arnaud Bibonne en Dani Detammaecker, dat a capella begint en vervolgens diverse ongebruikelijke combinaties aan instrumenten bedient, zoals cabrette en mondharmonica of twee shrutiboxen (een soort harmonium) en een tountoun, dat is een snaarinstrument waar met een houten stok op geslagen wordt. 

Detammaecker heeft deze middag een workshop congo de Captieux gegeven, dus uiteraard komt die dans ook aan bod. Hij is mij volslagen onbekend dus vraag ik hem even naar de oorsprong ervan en hij legt uit dat de congo een geconstrueerde dans is om mensen een rondeau en couple met zijn vieren te laten dansen. De dansers zijn alvast enthousiast deze avond, maar wat mij het meest aanspreekt is het grote aandeel van de zang in deze set. Detammaecker lijkt soms niet helemaal bij stem te zijn, maar dat weerhoudt hem er niet van om al zijn kracht in de vocalen te leggen, door de samenzang van de twee ontstaat er een heerlijk spanningsveld waaruit energieke dansmelodieën voortkomen.

Nhac
Nhac

Dat Novar een supergroep genoemd wordt is volkomen terecht. Toon Van Mierlo (doedelzakken, sax, trekzak en verantwoordelijk voor alle composities), Aurélien Claranbaux (trekzak), Jeroen Geerinck (keyboard, mandola) en Thierry Nouat (draailier) zijn stuk voor stuk sterke muzikanten, die hun sporen al ruimschoots verdienden in de balfolk. Hun optreden gaat dan ook als een wervelwind van start, vol dynamiek en energie, enkele intieme stukken klinken zonder meer uitstekend, al is het wel jammer dat in de stevige, soms zelfs bijna rockende nummers de bastonen teveel doordreunen, terwijl het geluid verder gedurende het gehele weekend zonder meer goed te noemen is. Bezoekster Rhiannon is voor het eerst op het festival, ze komt uit Manchester en moet voor balfolk vooral naar festivals in Frankrijk of België en is nu op Eindhoven gevlogen. Haar favoriete band deze avond is Novar vertelt ze, vanwege de kracht en de energie die van hun muziek afkomt.

Novar
Novar

Tenslotte mogen Fratelli Tarzanelli de vrijdag afsluiten, maar eerst wordt de verjaardag van violist Baltazar Montanaro gevierd, er wordt voor hem gezongen en hij krijgt een bos bloemen. Hij heeft flink wat gereisd deze dag en hoewel hij een prettig stemgeluid heeft klinkt dat nu toch wat minder goed. Zijn baritonviool is echter een heerlijk muzikaal wapen van formaat, dat prima samengaat met de trekzak van Pablo Golder. Een fijn optreden om bij te komen en rustig de nacht in te gaan.

Fratelli Tarzanelli
Fratelli Tarzanelli

De zaterdag is erg sterk bezet en bijzonder afwisselend van stijl.

Peut-être Jeanne
Peut-être Jeanne

Van de intieme vriendschap tussen accordeon en klarinet bij Peut-être Jeanne gaan we naar een Noors gezelschap, het Ingunn Bjørgo Trio, dat begint met traditionele Noorse deunen zoals een rheinländer, waar vrij gemakkelijk een scottisch op te doen valt, maar daarna wordt regulier bal gespeeld met een noords tintje. In Noorwegen zijn er allerlei regeltjes verbonden aan een dansavond, en met name gitarist Åsmund Reistad maakt er gebruik van dat hij hier wat vrijer mag zijn in zijn spel en zo af en toe ook een solopartijtje ten beste mag geven. Accordeoniste Ingunn Bjørgo is niet opgegroeid in de traditie en vindt het leuk om haar eigen invloed te doen gelden, een bourrée kent ze niet, maar dan schrijft ze er gewoon een. De opbouw van de set is prima, natuurlijk mag de finnskogspols die aangeleerd is in de workshops niet ontbreken en uiteindelijk wordt het applaus naarmate het optreden vordert steeds enthousiaster. 

Ingunn Bjørgo Trio met gast Auke Eringa
Ingunn Bjørgo Trio met gast Auke Eringa

In Clica Dròna zien we wederom Dani Detammaecker met zijn shrutibox, mondharmonica en tountoun, maar ook een zabumba (een trom). Zijn kompanen in dit trio zijn Adrien Villeneuve (bohas, dat is een soort doedelzak uit Gascogne), en Bastien Fontanille (draailier), opnieuw horen we heerlijke samenzang, nu met zijn drieën, maar ook lekker samenspel, met een mooie dynamische uitstraling. En ze gooien er graag nog een congo doorheen, of een wat obscuurder branle, maar dat is voor de dansers geen enkel probleem, de vloer is en blijft vol.

Clica Dròna
Clica Dròna

Dan volgt het Beat Bouet Trio, dat amper de tijd heeft gehad om te sounchecken maar toch een sterke set neerzet met ‘hiphop traditionelle’. Al rappend en beatboxend onder begeleiding van een accordeon komt er flink wat energie van het podium, al wordt het op een gegeven moment muzikaal gezien wat eentonig. Aan het einde maken ze dat goed met een stuk vol cajuninvloeden, en als we er dan toch zijn dan kan er ook nog wel een lekker bluesje vanaf dat hier en daar aan Gershwin doet denken.

Trio Beat Bouet
Trio Beat Bouet

Dan mag er wel weer wat rustigers komen en Tukki Bukki is het aangewezen duo daarvoor. Hypnotiserend, trance-achtig loom spelen Adama Diop (zang, percussie) en Jean Laurent Cayzac (elektrische gitaar, samples, loops) ten bal om op te bouwen naar een punt dat de heren van Beat Bouet nog maar eens uitgenodigd worden en dan vliegen de vonken er even vanaf om heel ingetogen te eindigen met een mazurka, Nomades, waarmee ook hun cd wordt afgesloten. Een danskoppel blijft ook na afloop nog met gesloten ogen staan, opgaand in die fijne sfeer.

Tukki Bukki
Tukki Bukki

Wie er dan nog niet genoeg van heeft om te dansen kan wederom gaan genieten van de klanken van Duo Abbas/Thézé, dat opnieuw deels versterking krijgt van Eric Thézé op piano.

Eric en Samuel Thézé
Eric en Samuel Thézé

Op zondagmiddag doet het Nederlandse duo Nachtmuziek zijn naam eer aan met loom toetsenwerk (Tim de Man) en een zwoele trompet (Frank van Vliet). Met de gordijnen dicht keert de nacht nog even terug. Een gastoptreden is er van Pepijn, die ook heel even iets wil zeggen in de microfoon, waarna papa zijn keyboard even moet bijstellen om verder te kunnen gaan met een liedje over vader zijn en elfjes.

Nachtmuziek
Nachtmuziek

Als er al van een headliner gesproken kan worden op CaDansa dan zou dat het Duo LeTron-Laloy zijn. Twee meesteraccordeonisten die al jarenlang ervaring hebben en allebei in diverse andere formaties spelen en nu voor het eerst samen in Nederland te zien zijn. Fransman Bruno LeTron is bekend van heel wat Boombalklassiekers en zijn rondeau Valhermeil mag deze middag natuurlijk niet ontbreken. Samen met de Belg Didier Laloy weet hij een sterke set neer te zetten, die naar een zinderend einde toewerkt.

Duo LeTron Laloy
Duo LeTron Laloy

En dan komt er toch een einde aan het festival, aan Zlabya de eer om af te sluiten. Dit is gelijk de grootste band op het podium, met accordeon, contrabas, percussie, trompet of gitaar en viool. Subtiel gevoelig, maar toch swingend met hier en daar wat jazzy invloeden laten zij de dansers nog even genieten tot het tijd wordt om echt naar huis te gaan.

Zlabya
Zlabya

Diversiteit
Op deze lustrumeditie van CaDansa valt op hoe breed er geprogrammeerd wordt. Daarover vertelt Louise Marius dat ze dat met opzet doet. “Ik wil de traditionele balfolkie ervan bewust maken dat er ook gedanst kan worden op bijvoorbeeld Beat Bouet en de meer moderne liefhebbers laten horen dat er ook gave dingen zijn als Nhac of Clica Dròna." En dus komen er ook wat onbekendere dansen voorbij, zoals de geconstrueerde congo, een pas de quatre, de finnskogspols of bepaalde obscure branles, waar de veelal gevorderde dansers op het festival toch goed raad mee weten. Overigens is de samenstelling van die dansers ook heel divers, CaDansa heeft duidelijk een internationale uitstraling, zo’n zestien nationaliteiten zijn vertegenwoordigd onder de bezoekers. Nederlanders Belgen en Duitsers vormen daarvan de hoofdmoot, maar er zijn ook mensen afgereisd uit Frankrijk, Italië, Ierland, Slovenië, Polen, Portugal, Engeland en Tsjechië. Samen maken zij er een mooi dansfeest van, met complimenten voor de organisatie die ervoor zorgt dat alles soepeltjes verloopt.