Mari Kaasinen richtte op 11-jarige leeftijd Värttinä op

Onze eindredacteur Henk had afgelopen week voor het Eindhovens Dagblad een interview met Värttinä. Deze Finse topband is in augustus een van de grote namen op het Folkwoods Festival in Eindhoven. Het interview wordt als een van de aankondigende verhalen voorafgaand aan dat festival in het Eindhovens Dagblad geplaatst. Voor Folkforum.nl geeft Henk al iets van zijn ervaringen prijs.

- door Henk -
Värttinä speelde afgelopen donderdag in schouwburg de Arenberg in Antwerpen. Zaterdagavond moesten de Finnen in Parijs aantreden. Tussendoor logeerden ze in het luxueuze Scandic Hotel in Antwerpen. Een tweepersoonskamer voor 220 euro per nacht; een glaasje whiskey voor tien euro, voor een capucino 3. Zoiets dus. Een hotellobby vol verveelde zakenlieden die daar hun deals sluiten.

Bij de receptie bellen ze voor mij naar de kamer van Mari Kaasinen. Met haar had ik afgesproken voor een interviewtje. Ze komt eraan, zegt ze. Na tien minuten wachten zie ik twee jonge meiden ronddrentelen. De ene blond de ander donker. Ik had Värttinä in de nieuwste samenstelling afgelopen zomer nog gezien in Dranouter en meende me stellig te herinneren dat alle drie de zangeressen hoogblond waren. En Mari is toch ouder dan vooraan in de twintig? Even later sluit zich nog zo'n jonge blonde aan en met elkaar staan ze achteraan in de lobby een beetje te giechelen.

Uiteindelijk stap ik erop af. De laatste blijkt toch Mari te zijn. Ze ziet er veel jonger uit dan verwacht. En ook anders dan op het podium. Daar is ze opgedirkt en zonder brilletje. Ik schat haar een jaar of dertig. Heeft zij twintig jaar geleden Värttinä opgericht? Als we een rustig plekje gevonden hebben en we aan de praat raken begrijp ik het. Mari was pas 11 jaar oud toen Värttinä ontstond. Hoe is 't mogelijk. Haar zus Sari was the leader of the band. Zij zocht destijds ook alle materiaal bij elkaar, alle tunes en songs. Maar Sari was ook pas net 15… Mari praat met ontzag over haar grote zus. "Ja my 'big' sister was vier jaar ouder. Dat is een groot verschil als je zo jong bent".

Een paar jaar geleden verliet Sari Värttinä voor een eigen band, waarin haar jongere broer Jusi Kaasinen ook speelt. Een talentvol gezinnetje. 'Nee van mijn vader hebben we het niet. Mijn moeder was ook niet echt muzikaal maar wel erg geïnteresseerd in cultuur. Nog maar net uit de luiers leerden we van haar al leuke, maar oude gedichten uit Karelië, de Oost-Finse streek tegen de Russische grens waar wij opgroeiden. Zij leerde ons hoe we ze moesten voordragen. En dat deden we al snel. Later kwamen daar nog wat vriendinnen bij. We leerden de kantele te bespelen en voor we er erg in hadden was Värttinä opgericht. We waren met acht meiden, allemaal uit ons dorp Raakkyla met slechts 3000 inwoners… Leuk joh. We hadden veel succes. In het dorp maar ook al snel daarbuiten. Onderhand wilde iedereen meedoen. Op een gegeven moment waren we met 15 meiden en 6 jongens, allemaal uit Raakkyla…

We praten over haar jeugd, over folkmuziek in Finland, over de band, over al hun cd's en speciaal de laatste cd Iki. Nu en dan vallen de andere twee gesprekspartners bij. De een is zangeres Susan Aho. De ander is Karolina die dit voorjaar de derde zangeres Johanna Virtanen vervangt die op zwangerschapsverlof is.
We hebben het over die beginjaren waarin Värttinä eigenlijk een soort uit de kluiten gewassen jongerenkoor was. Ik had op de Värttinä site gezien dat ze vorige week nog meegezongen hadden met het Philomela Choir. Was het een soort home coming? "Nou nee zegt Mari, wij zongen vroeger nog echt van die traditonele nummers. Dit is toch anders" En Karolina haakt in: "Het Philomela-koor zingt nieuwe folksongs gecomponeerd door eigentijdse folkmuzikanten". Karina blijkt er alles van te weten, want zij is tijdelijk uit het koor geplukt om Johanna te vervangen. Ze vertelt dat er in Finland veel koren zijn die moderne folksongs zingen. "Folk en jazz zijn er populair in Finland" zegt ze en Susan vult aan: "Ook rockbands nemen elementen uit folkmuziek over."

Värttinä zoals dat het afgelopen decennium over de hele wereld bekend geworden is, is een afgeslankte vorm van het oorspronkelijke gezelschap. In 1990 is gekozen voor een professionele benadering. Een klein deel van het gezelschap is ermee aan de slag gegaan. Er zijn professionele rockmuzikanten bijgezocht. De stijl bevat dan ook nogal wat elementen uit de rock, maar de basis is nogal altijd gelegen in traditioneel materiaal uit Karelië.

Het kenmerkende harde hoge zingen is eigenlijk per ongeluk ontstaan lacht Mari. Het publiek riep: zing eens wat harder. En dat hebben we gedaan. Nee, dit is geen grap. Later begrepen we dat het erg goed aansloot bij de traditionele manier van zingen in Karelië….

Värttina is altijd met veel man op pad. Aan het eind van de gang zie ik muzikanten sjouwen met een contrabas en andere instrumenten. Buiten staat een busje waar het allemaal ingeladen wordt. Het moet naar Parijs. De groepsleden gaan zelf 's middags met de trein. Het toeren met zo'n grote band lijkt mij erg lastig, veronderstel ik. Jullie zijn toch altijd met zo'n twaalf man op pad. Er zijn veel bandwisselingen geweest. Vormen al die tournees geen aanslag op jullie relaties? Familie thuis en zo?

Mari wil er duidelijk niet al teveel over kwijt. Slim zegt ze lachend: Wij zijn allemaal getrouwd met Varttina…. Toch nog eens proberen met een andere vraag: Het mooie a-capella nummer Syyllinen Syli van jullie jongste cd Iki gaat over relationele problemen. Heb je dat zelf geschreven? Is het eigen ervaring? Nee, zegt ze, het is louter imaginair… Op het cd-hoesje staat achter het nummer dat het deels traditioneel is. Dat blijkt slechts te slaan op de titel. "Ik vond die twee woorden in een Karelisch gedicht en ik vond ze prachtig. Het is sowieso een mooie taal. Syylinen Syli betekent zoiets als guilty. Ik heb daar zelf een tekst omheen geschreven en onze gitarist Antto Varilo bedacht de melodie". Toch klinkt het precies als een traditioneel nummer merk ik op. "Ja", zegt Mari, "we zingen en spelen nu al zoveel jaren traditionele nummers dat het echt niet meer moeilijk is nieuwe nummers in dát idioom te schrijven."

"Het is trouwens ontzettend gaaf om te doen, al dat touren, die concerten. We zijn nog steeds blij dat we op deze manier ons geld kunnen verdienen. Soms moeten we lang vliegen, zoals naar Japan of de VS. Maar zodra je op het podium staat ben je dat alweer vergeten". En als ik vraag hoe het optreden in de Arenberg was reageren alle drie de meiden enthousiast: "Het publiek in Holland en België is erg open. Na het concert willen ze met je praten. Leuk. Ook werd er veel gedanst en meegeklapt". "Komt Laïs trouwens uit Nederland of uit België"? vraagt Mari plots.

Mari zegt uit te kijken naar de zomerfestivals Folkwoods en Deerlycke. "In Finland kun je eigenlijk per jaar maar heel kort buiten optreden. Het meeste speelt zich binnen af. Voor ons zijn die zomerfestivals hier altijd genieten. Lekker buiten met al die mensen…. Leuk die festivals in Nederland." Als ik zeg dat Deerlijk in België ligt kijkt ze verschrikt op. "Oh nee, ik heb gisteravond tegen het publiek gezegd: tot volgend jaar maart, dan komen we weer terug in België op tournee…."