Muziek linkt met de historie maar is doordesemd met de urgentie van nu
- door Henk -
De stroomrekening van de Effenaar pakt donderdag 27 januari laag uit, als alternatieve Nederlandse bands het album Nieuw Akoestisch Peil (NAP) ten doop houden. Sporadisch dreunt een elektrische bas, of geselt een drummer 'n complete drumkit. Maar doedelzak, nyckelpharpa, banjo, viool, mandoline, dwarsfluit, akoestische gitaar, mondharmonica of mandoncello kunnen bij NAP goed zonder 220 volt.
Vijf jonge bands spelen muziek van nu die linkt met de historie. Toch is hun muziek doordesemd met de urgentie van 2005. In slechts kleine kring genieten ze bekendheid. Ze noemen zich Humus, Lirio, Dubius, Matzko en Wè-nun Henk. Ook al put een enkeling zelfs graag uit oude traditionele volksmuziek, je hoort onwillekeurig invloeden uit rock, pop, funk metal en - niet onbelangrijk - een eigentijdse groove.
Het Tilburgse festival Route 05 ruimt 24 april een podium in voor de vijf NAP-groepen. Hilversum toont vooralsnog geen belangstelling, maar in België is die aandacht er wel. Het Vlaamse VRT-radioprogramma De Groote Boodschap wijdt dit najaar een special aan de nieuwe ontwikkelingen in ons land. Want er zijn niet enkel tal van nieuwe (folk)bands, ook de festivals schieten als paddestoelen uit de grond.
Initiatief
Initiatiefnemer van NAP is Hans Hoosemans van de Brabantse groep Wè-nun Henk, die in maart en april met Dommelvolk - een van hun grote voorbeelden - een theatertournee maakt. "Sinds 1995 houden we ons met Wè-nun Henk bezig met volksmuziek, en ik ben blij te mogen constateren dat we de afgelopen tijd concurrentie hebben gekregen. De tijd is rijp om meer mensen ervan te laten proeven".
"Van traditioneel tot eigen composities, van Nederlandstalig tot instrumentaal, in alle varianten zijn jonge Nederlandse muzikanten actief om het vaak voor oubollig versleten genre van nieuw bloed te voorzien", stelt Hoosemans vast.
Vooroordelen
Hoosemans doelt met oubollig op de vooroordelen waarmee folk in de jaren tachtig van de vorige eeuw bedoezeld werd. Mainstream popkringen typeerden folk als ouderwetse muziek, stoffig, back-to-nature, etcetera. Groepen als Dommelvolk, Fungus, Wolverlei, Fairport, Rum en dergelijke werd daarmee groot onrecht aangedaan.
Vooroordelen zijn hardnekkig. Het gebrek aan belangstelling vanuit Hilversum lijkt nog steeds daartoe te herleiden. Kennelijk ontgaat hen de opleving van folk de laatste tijd. Groepen en festivals schieten als paddestoelen uit de grond.
Variatie
De nieuwe folkmuzikant zoekt inspiratie bij voorbeelden uit vroeger tijden. Maar ze staan tegelijkertijd met beide benen volop in de 21ste eeuw. Ook al put een enkeling zelfs graag uit oude traditionele volksmuziek, je hoort onwillekeurig invloeden uit rock, pop, funk, metal en - niet onbelangrijk - een eigentijdse groove.
Die varianten vind je ook terug bij de groepen die op Nieuw Akoestisch Peil staan. En ook in hun songteksten bespeur je de diversiteit. Waar Humus expressieve muziek zet onder gedichten van Shakespeare en Robert Burns, zingt Dubius originele Nederlandstalige songs over bijvoorbeeld een paaldanser 'met een veter door z'n reet'. Wè-nun Henk raadpleegt weer oude liedboeken die verhalen over 'Jan d'n Mulder die zo gère uit vreie zou gaan', terwijl het Eindhovense Matzko menig metalband naar de kroon steekt met een ballad waarin zangeres Heike Ceresa de pijn van een 'Unnoticed Love' door merg en been bezingt.
Groot aanbod
Hans Hoosemans pretendeert met deze verzamel cd niet een representatieve dwarsdoorsnede te tonen, noch 'het beste' te laten horen wat er op dit moment gebeurt. Hoosemans: "Het is in feite een tamelijk willekeurige keuze van vijf nieuwe groepen die binnen en buiten het genre aan de weg timmeren. Het huidige aanbod is, gelukkig, te groot om een cd samen te kunnen stellen die aan alle groepen, artiesten en stijlen de aandacht geeft die ze verdient".
Inderdaad schetst NAP geen volledig beeld van de wedergeboorte van folk in Nederland. Platenlabel Music & Words dat NAP uitbrengt, houdt de mogelijkheid open dat deze verzamelaar een eerste is in een serie. Opvolgers kunnen putten uit tientallen Nederlandse bands en solisten die zich vaak laten inspireren door Amerikaanse- of Ierse folk, of singer-songwritermuziek. Ook is de kruisbestuiving tussen folk en gothic hier populair.
Geen hokjes
De jonge NAP-muzikanten vertegenwoordigen verschillende stromingen. Wè-nun Henk: Brabants/Vlaams, Humus: angelsaksisch, Lirio: dansbaar Vlaams/Frans/Nederlands, Dubius: folky poplied en Matzko powerfolk. Wat hun bindt is een zekere connectie met traditionele muziek, een hekel aan hokjesgeest én daaruit voortvloeiend liefde voor meerdere muziekstijlen.
Zo luistert doedelzak- en trekzakspeler Wouter Kuiper van Lirio graag naar Miles Davis en Stan Getz, maar frequenteert hij ook het festival in het Franse St.Chartier om zich te laten onderdompelen in 'prachtige rustige laid-back dansmuziek op doedelzak en draailier'. En zijn in een groep als Dubius voorkeuren voor Letse doedelzakmuziek én psychedelische rock met elkaar verenigd.
Matzko
Dat het ondanks de hekel aan hokjes en etikettering handig is je muziek toch te labelen weet het Eindhovense Matzko, dat zich afficheert als powerfolkband. Bassist Rens van Dijk van Matzko: "Folkmuziek kenmerkt zich door verhalende liedjes en deuntjes... en met rock bedoelen we dampende, stampende, stevige muziek met kloten. Wij spelen veel verhalende liedjes en deuntjes en krijgen daardoor het etiket folkband opgeplakt. Maar wij spelen ook dampende stampende en stevige nummers. Dus we zijn ook een rockband. Helemaal mooi wordt het wanneer de verhalende liedjes en deuntjes stampend en dampend de zaal in worden geslingerd..."
CD-presentatie Nieuw Akoestisch Peil, donderdag 27 januari vanaf 19 uur in De Effenaar aan de Dommelstraat in Eindhoven met Humus, Lirio, Dubius, Matzko en Wè-nun Henk. Toegang 5 euro.