Naar aanleiding van de zestigste sterfdag van de componist Béla Bartók wijdt Bart Vonk een hele nachtuitzending van Grensverkeer aan één van de markantste persoonlijkheden van de twintigste eeuw. Zonder de boerenmuziek uit de Balkan was Bartók nooit tot zijn geniale composities gekomen.

"Toch kan ik alleen maar zeggen dat het moeizame werk dat wij op dit gebied verricht hebben mij de grootst mogelijke vreugde gegeven heeft. Het waren de gelukkigste dagen van mijn leven die ik in de dorpen onder de boeren heb doorgebracht" zei Béla Bartók ooit in een lezing.

Béla Bartók was naast een geniaal componist, een virtuoos pianist, vooral ook één van de belangrijkste pioniers op het gebied van de etnomusicologie. Aangestoken door landgenoten als Béla Vikar en Zóltan Kodaly legde hij zich toe op het bestuderen van de Hongaarse boerenmuziek. Met fonograaf en wasrol trok hij naar het platteland om daar vooral de liederen van de boeren te registreren. Maar zijn zoektochten bleven in tegenstelling tot zijn goede vriend en componist Zoltan Kodaly niet beperkt tot Hongarije. Tevens bestudeerde hij de volksmuziek van Roemenië, Slowakije, Bulgarije, Servië, Algerije, Turkije en zelfs Algerije. En wat nog belangrijker is; hij legde verbanden op kleine en op grote schaal tussen de verschillende regio's en landen om zo te komen tot de kern van het universele muziekbeleven van de mens. Dit maakt hem dé pionier van de vergelijkende etnomusicologie. Zonder Bartók en Kodaly hadden groepen als Sebo, Janosi Enemble en Muszikas & Marta Sebestyen geen bestaansrecht. Zij baseren zich met name op de enorme hoeveelheid transcripties van de verdwenen boerenmuziek die door Bartók zijn achtergelaten.

In deze aflevering van Grensverkeer zijn we getuige van de veldopnamen van Bartók, de bewerkingen van groepen als Muszikas & Mart Sebestyen, Sebo, Janosi Ensemble en de vele composities van Béla Bartók zelf. Dit alles gelardeerd met de dagboeknotities van de componist zelve.

VPRO's Grensverkeer, Radio 1 en 747 AM Nederland, dinsdag op woensdagnacht, 28 september 2005, 02.02 - 6.00 uur.