-door Mirjam Adriaans-
Er zijn door het hele land diverse folkbals, sommmige een of twee keer per jaar, andere zijn maandelijks terugkerende initiatieven. Zoals het folkbal in Nijmegen, waar in november naast een regulier bal nog eens een weekend lang gedanst kan worden ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan. Organisatoren Dorine Boudewijn en Menno Wester waren bereid om een en ander toe te lichten.

Een korte introductie: Menno Wester is voorzitter van de Stichting Draailier & Doedelzak, die diverse workshops en cursussen verzorgt. Samen met zijn partner Dorine Boudewijn is hij dan ook regelmatig op festivals te vinden waar ze instrumentenproeverijen verzorgen. Op 24 juni 2007 organiseerde Dorine met enkele medeliefhebbers het allereerste folkbal in Nijmegen en dat wordt 15 jaar later gevierd met een minifestival. Op 23 november is er eerst het reguliere bal met Nebel (dat eerder dit jaar ook op het 150ste folkbal in Eindhoven speelde) en het weekend daarop is het groot feest met maar liefst zes bands die ten bal spelen. Op zaterdagavond spelen EmBRUN, Wouter Kuyper en Les Bottines Artistiques. Op zondagmiddag spelen Hot Griselda, Two Catch a Raindrop en Naragonia. En die line-up is niet zomaar willekeurig gekozen; Menno Wester laat weten dat er een lange geschiedenis bestaat tussen deze bands en de organisatie van het folkbal in Nijmegen, daarnaast is het oorspronkelijke organisatieteam gevraagd wat zij graag willen horen.

Foto's in collage zijn aangeleverd door de organisatie van Folkbal Nijmegen
Foto's in collage zijn aangeleverd door de organisatie van Folkbal Nijmegen

Zelf was ik slechts een keer bij het folkbal in Nijmegen en dat was een heerlijke middag. Drie jaar geleden speelden duo Decker-Malempré en Les Bottines Artistiques ten dans in het Kolpinghuis, we werden er hartelijk ontvangen door de organisatie en de sfeer was er uitstekend. Maar een ervaring is bij lange na niet voldoende om iets te kunnen zeggen over de diverse folkbals die daar inmiddels al 15 jaar georganiseerd worden op diverse locaties, dus laat ik de anekdotes later in deze column graag over aan organisatoren Dorine en Menno. Zij bespelen allebei ook wat instrumenten, dus duiken we eerst even kort in hun muzikale achtergrond:

Dorine Boudewijn en Menno Wester, foto's in collage door Ronald Rietman
Dorine Boudewijn en Menno Wester, foto's in collage door Ronald Rietman

FF: Welke instrumenten bespeel je, wanneer ben je begonnen met muziek maken en kun je daar iets over vertellen?

Menno: Als jochie van 7 wilde ik al doedelzak spelen, maar mijn ouders vonden dat iets minder ideaal. Begrijpelijk.
Destijds had je ook geen lessen in de buurt. Het werd trompet, maar die hing ik in de puberteit al snel in de wilgen. De doedelzakliefde is gebleven, rond mijn 21ste stond ik bij doedelzakbouwer Frans Hattink in zijn atelier en daarna is de boel voor mij wat uit de hand gelopen: inmiddels organiseer ik balfolkavonden, muziekcursussen, workshopweekenden en geef ik o.a. op festivals en bij mijn eigen cursussen muziekles. 

Dorine: Zo heeft hij mij doedelzak leren spelen. Dat wil zeggen: een van zijn doedelzakken lag bij mij thuis en toen heb ik het stiekem geprobeerd. Omdat het geen succes was, heb ik er niks over gezegd. Maar Menno merkte dat zijn instrument ineens anders in de koker zat en zei dat hij het me wel wilde leren als ik het leuk vond. Leuk is een understatement. Intussen is het zo “geëscaleerd” dat ik komend seizoen doedelzakles geef voor Stichting Draailier en Doedelzak

FF: Heb je ooit in een band gespeeld en zo ja welke?

Menno: Af en toe kwam ik Auke's Tempeliers versterken. Met hem vormde ik later De Grove Maling. Oorspronkelijk opgericht omdat Auke had gelobbyd dat hij met zijn band Sidaro bij Folkbal Nijmegen zou spelen, maar de rest van de band bleek niet te kunnen. Toen besloten we met zijn tweeën een set te spelen. Van m'n mede orga (Jeroen en Dorine) mocht dat alleen als we een bandnaam en een FB-pagina hadden. Dus voila, zo hadden we een band en werden zowaar vaker gevraagd. Zeker toen Dorine op bas erbij kwam.

Dorine: Dat was echt mooi. Ik had nog maar net mijn basgitaar in handen of ik werd al ingelijfd. De band bestaat inmiddels niet meer, na Auke's overlijden vorig jaar hebben we besloten dat dit boek gesloten is. 

FF: Wie is je grote muzikale held (meerdere antwoorden mogelijk)?

Menno: Lastige vraag, want dat wil nog wel eens per periode verschillen. "held" vind ik ook een vrij groot woord. Samenspelen met Auke Eringa is erg belangrijk geweest, daar heb ik waanzinnig veel van geleerd. Er zijn natuurlijk veel folkbands geweest die ik grijsdraai, cd's van doedelzakspelers en uiteraard muziekdocenten die mijn speelstijl hebben gevormd. Als je de programmering bekijkt van docenten die ik voor de muziekworkshops boek, heb je een beetje een idee.
Als ik vanochtend bands moet kiezen die mijn manier van muziekmaken hebben beïnvloed, dan denk ik dat dit Type O Negative, The Inchtabokatables of Pete Seeger zijn, mogelijk is dit morgen weer anders. 

FF: Wat betekent folkmuziek voor jou?

Menno: Folkmuziek is natuurlijk vrij breed. Van singer-songwriter tot traditionele muziek of wereldmuziek. Laat ik de vraag beperken tot wat ik organiseer en het interview over gaat: wat betekent balfolk voor mij?
Balfolk is voor mij een manier om samen mooie folkmuziek te beleven. Samen dansen, luisteren, lol maken op de muziek waar je van houdt. Ik zie het een beetje als de "discovariant" van de folk. Luisterconcerten op stoelen is ook een mooie manier om muziek te ervaren, maar soms wil je gewoon samen losgaan op de muziek. Daar leent balfolk zich ideaal voor.

Dorine: Voor mij is balfolkmuziek een heel sociaal fenomeen. Zowel bij het dansen als het muziek maken mag iedereen meedoen. Ook als je net speelt, kun je bij sessies aansluiten. Folk werkt verbindend en daarom heb ik mijn hart eraan verpand. De meeste bals beginnen met een korte dansuitleg, iedereen mag meedoen. De basis van veel dansen is wel in 10 minuten uit te leggen. Dat betekent niet dat iedereen het na 10 minuten als een pro kan, maar het zorgt er wel voor dat dansers van alle niveaus met elkaar dansen. Dat werkt inspirerend en verbindend.

Menno: Inderdaad, dat "samen" aspect vind ik dan ook wel belangrijk. Zodoende hou ik persoonlijk dan ook eigenlijk meer van groepsdansen (cercle, andro) dan van serieuze koppeldansen (mazurka). Hoewel ik moet bekennen dat ik nauwelijks dans op zo'n avond...
Maar bovenal vind ik het gewoon mooie muziek. En omdat de cultuurpodia het niet programmeren, zijn we het zelf maar gaan doen.

Dorine: We zouden ook niet zo snel een balfolkavond met een DJ of met een band die we echt niet leuk vinden organiseren. Goede livemuziek is voor mij een belangrijk element. 

FF: En dan laat ik Dorine en Menno graag aan het woord over hun belevenissen in 15 jaar Folkbal Nijmegen, te beginnen bij het begin: hoe ontstond het idee om daar een folkbal te organiseren?

Dorine: Na een paar jaar balfolken vond ik dat het hoog tijd werd dat er in Nijmegen ook een bal kwam. Wen Versteeg en Jeroen van Zuylen zagen dat ook wel zitten, dus organiseerden we met z'n drieën ons eerste bal. Gelukkig kwam Menno ons team snel versterken als financieel en logistiek brein, want het eerste bal kon helemaal niet uit. Dat wisten we op voorhand, maar we wilden gewoon zo graag. De bals zelf waren leuk, maar ook alle voorbereiding er omheen. Menno schilderde posters die Jeroen en ik gingen ophangen in de stad. Alle zalen en kroegen af. Dat was reuze gezellig.

Een poster die gemaakt werd voor een bal met Naragonia
Een poster die gemaakt werd voor een bal met Naragonia

Natuurlijk was het ideaal om op je fietsje naar een bal te kunnen. Wat een luxe. Want in 2007 waren er weinig bals en moest je altijd minimaal een uur reizen. Er waren alleen met regelmaat bals in Eindhoven, Wageningen, Harlingen, Utrecht, Groningen en Den Bosch. We vonden Nijmegen bij voorbaat een echte balfolk stad en zo staat het 15 jaar later ook echt op de kaart. 

Menno: In 2007 hing ik er een beetje omheen als 'vriendje van'. Ik woonde nog in Groningen en schilderde de posters, hielp mee met de online promotie, de nodige hand- en spandiensten en dat groeide wat uit. In 2009 verhuisde ik naar Nijmegen en was ik ook alle vergaderingen erbij. Want vergaderen met Jeroen en Dorine was destijds ook een belangrijk onderdeel, meestal bij café Maxim. Overigens waren de balzaken vaak wel binnen 10 a 15 minuten besproken, maar duurde zo'n vergadering toch de hele avond.

FF: Kun je iets vertellen over het allereerste bal en wie er betrokken waren bij de organisatie?

Dorine: Het eerste bal was op zondagmiddag 24 juni 2007 in Café Trianon en Orfeo speelde toen twee sets. Hartje zomer en op de dansvloer was het bloedheet. Min of meer was het ook een testcase want Jeroen en ik hadden toen gelobbyd dat balfolk zou worden opgenomen door Stichting Vlaams Cultureel Kwartier (VCK). Zij hadden een eigen pand (op de zolder van het Vlaams Arsenaal) waar we van oktober 2007 tot eind 2012 bals organiseerden. Mooie tijd: we hadden als "Werkgroep Balfolk" zelf de sleutel van het pand en konden dus zelf de eindtijd bepalen. Dat werden vaak latertjes... 

Menno: Vanaf januari 2013 ging Stichting VCK hun pand afstoten en voor hun activiteiten locaties huren, dus wij moesten ook op zoek. Op jaarbasis was dit voor de organisatie natuurlijk veel goedkoper dan een eigen pand. Zodoende hebben we respectievelijk een tijdje in tangosalon El Corte, Brebl op het Honigcomplex, eenmalig in Het Danslokaal (ook op de Honig), Het Kolpinghuis en nu dus Café Shuffle gezeten. Inmiddels is Stichting VCK opgehouden, dus nu vallen we onder Stichting balfolkfabriek: een samenwerking van een aantal balorganisatoren.

Organisatoren van het folkbal in Nijmegen, o.a. Wen Versteeg, Dorine Boudewijn, Jeroen van Zuylen, Menno Wester, foto's in collage aaangeleverd door Folkbal Nijmegen
Organisatoren van het folkbal in Nijmegen, o.a. Wen Versteeg, Dorine Boudewijn, Jeroen van Zuylen, Menno Wester, foto's in collage aangeleverd door Folkbal Nijmegen


FF: En nu?

Dorine: Qua organisatie? Wen deed na ongeveer twee jaar een stap terug. Hij wilde zich meer gaan richten op balfolk danslessen in Nijmegen, dat liep toen ook direct al goed. Jeroen is inmiddels ook met de organisatie gestopt. 

Menno: Dat was 2015 of zoiets? Toendertijd zijn Myrthe en Margot er ook een tijdje bijgekomen. Zij hadden toen die mooie zaal in Het Kolpinghuis geregeld. En verder zijn er altijd wel veel vrijwilligers die meehelpen. Met de dansuitleg, kassa, opruimen maar ook in de periode dat we nog zelf de bar deden. 

FF: Kunnen jullie iets vertellen over hoe jullie organiseren?

Dorine: Menno doet vooral het planmatige deel: bands boeken, data  plannen, posters, pr, begroting en financiën. 

Menno: Eigenlijk al het saaie werk achter de computer. Samen spreken we het af en toe door, brainstormen we over nieuwe ideeën. En de praktische uitvoering doen we eigenlijk altijd samen.

Dorine: Behalve de Balfolk cafés op de woensdagavonden, dan geef ik altijd les. Maar als het lesgeven er op zit, fiets ik natuurlijk wel jullie kant op. 

Menno: Het liefst organiseer ik alles in één keer. Dus ik prik altijd voor het hele jaar data, ook voor de muzieklessen en -weekenden die ik organiseer. Maar goed, dat zullen de meeste organisatoren ook wel doen denk ik. Want of je nu om één datum een zaal of band moet mailen of om 10 data, eigenlijk is dat evenveel werk. En als de band de bewuste datum niet kan, heb je nog 9 andere data waar ze uit kunnen kiezen. Ideaal. 
Op die manier hadden we ook gedurende de hele Covid-periode nog bals op de agenda staan. Goed, het werd dan wel allemaal elke maand geannuleerd, maar doordat we het op de agenda hadden staan konden we direct schakelen toen het besluit kwam dat live muziek weer kon en er weer gedanst mocht worden. 

Dorine: we hadden alles al gepland, het enige dat we moesten doen was vooral die maand een keertje niet annuleren. Nou, dat was wel makkelijk.

FF: In 15 jaar tijd heeft het bal op diverse locaties plaatsgevonden, daar 
horen vast enkele bijzondere herinneringen bij, wil je er een paar met 
onze lezers delen?

Dorine: Wat was er niet memorabel? Ik vond zelf de bals in Brebl op het oude Honig complex heel fijn. Ik had zelf een atelier op het Honig complex, dus de lijntjes waren heel kort. Voor het bal aten we met muzikanten in mijn atelier, daarna feest in die prachtige oude fabriek. Bij de Brebl houden ze ook geregeld housefeesten, ook als er in de andere zaal gebalfolkt werd. Gelukkig hadden we er qua geluidoverlast of bezoekers tijdens het bal helemaal geen last van. We konden het altijd wel goed vinden met de mensen van Brebl, dus na afloop zijn we nog met zijn drietjes tot de vroege uurtjes wezen housen. Heerlijk, zo'n cultuurshock.

Ook staat me het bal voorjaar 2010 bij. Naar goed gebruik hadden Jeroen en ik Nijmegen vol gehangen met posters en drie dagen voor het bal realiseerden we ons: het bal is met carnaval en we hebben heel feestend Nijmegen uitgenodigd om te komen dansen bij “Annie en de Boswachter”, een van de bands die toen speelden. Als dat geen hossende carnavalsgangers zou opleveren? Het was even peentjes zweten, maar uiteindelijk kwamen er alleen maar balfolkies op af. We hebben er nog wel smakelijk om gelachen.

Menno: Dat was sowieso een mooi bal want het was ook de allereerste keer dat we in de voorverkoop waren uitverkocht: lompdruk en gezellig. Naast Annie en de Boswachter speelde Rue Pascale Quartet een lange set, was er eindeloze sessie en er kwam toevallig een band langs die nog wilde spelen. Toen we het pand op slot deden wilden we eigenlijk stoppen, omdat het toch nooit meer beter dan dat zou worden. Na een paar maanden belde de stichting VCK waar we toen onder vielen wanneer nu onze volgende activiteit zou zijn... dus voilà, we gingen toch maar weer aan de bak.

Dorine: Laatste bal op onze Folkzolder boven het Vlaams Arsenaal (eind 2012) was ook van dat kaliber. Het werd vrij laat en er werd fanatiek sessie gespeeld: de laatste bezoekers waren al lang en breed weg, we hadden de zaal opgeruimd, schoongemaakt, jassen aangetrokken en toen hebben we de sessie toch maar gestopt.
Of de muziekworkshops met Niek, het vrijwilligersuitje, noem maar op.

Muziekworkshop met Niek, foto aangeleverd door Folkbal Nijmegen
Muziekworkshop met Niek, foto aangeleverd door Folkbal Nijmegen

Menno: Wat ook memorabel was om na de allereerste lockdown weer een bal te organiseren: in september 2020 mocht je toen weer dansen (met vaste danspartners) als er genoeg ruimte tussen de paren zat.
In 2019 dansten we in die zaal nog met 300 personen en in between lockdowns speelde Airboxes voor maximaal 40. Om het rendabel te maken hadden we twee events op een dag: een ochtend- en een middagbal. Twee shows met elke keer 40 personen. Zeer bijzonder... Alles afstemmen met de gemeente en de laatste regels van het ministerie: zelden zoveel werk aan een bal gehad.

En natuurlijk hadden we het "Bal met onbekende datum", een concept dat ik met Wouter Kuyper in de allereerste lockdown had bedacht toen alle events geannuleerd werden: we hadden een band, een locatie en kaartverkoop... maar nog geen datum. Want doordat we geen datum hadden, kon het ook nooit geannuleerd worden. Uiteindelijk duurde het twee jaar voordat dit bal kon plaatsvinden en wat een ontlading was dat! De plannen waren toen in al die tijd ook zo geëscaleerd dat we er een tweedaags balfolk event van hadden gemaakt.

Folkbal met bekende datum in Nijmegen, foto aangeleverd door Folkbal Nijmegen
Folkbal met bekende datum in Nijmegen, foto aangeleverd door Folkbal Nijmegen

De locatie was er zo enthousiast over dat toen ik belde voor ons jubileum, zij direct vrolijk riepen dat we er weer twee dagen van moesten maken. Daar kon ik geen nee tegen zeggen.

Dorine: En we hopen natuurlijk dat het 15 jarige jubileum memorabel wordt. We moeten nog wat zotte acties verzinnen. Met alleen een verjaardagstaart hebben we geen jubileum. Dus we brainstormen nu nog wat over de randzaken. Wel of geen jubileum merchandise, moeten we iets met aankleding?
Maar goed... de organisatie van zo'n event is eigenlijk zonder randzaken ook al druk zat, dus we beloven niks.

FF: En dan zijn er heel wat bands te gast geweest, wat was de fijnste, gekste of meest gedenkwaardige muzikant of band die je hebt meegemaakt bij Folkbal Nijmegen?

Menno: Moeilijke vraag, want er zijn er nogal wat geweest... 
Bijzonder was een paar jaar geleden met Elanor: zij waren op tournee door Europa, speelden op vrijdag in Hamburg en zouden zaterdag en zondag hun tournee in Nederland afsluiten. Maar die week overleed de opa van de accordeonspeler, Bert Leemans. Niet alleen emotioneel, maar ook logistiek zorgde dit voor een flinke uitdaging in hun tournee. De uitvaart zou op zaterdagochtend in Vlaanderen zijn.

Ze wilden de tour wel graag afmaken, daarom hadden ze bedacht om vrijdagnacht na hun optreden van Hamburg naar Nijmegen te rijden, de band bij ons te droppen en is Bert samen met Jelle direct verder gereden naar Vlaanderen. Maar Hamburg-Nijmegen is wel een stukje rijden… om 4 uur ’s nachts ging mijn wekker, niet alleen om de deur open te doen, maar als je een concert gespeeld hebt en daarna lang moet rijden, had ik bedacht dat je ook wel trek hebt. Dus ik voor de band hamburgers bakken en natuurlijk koffie zetten voor degenen die door moesten rijden. Zaterdag na de uitvaart weer terug en speelden ze ’s avonds ten bal in Nijmegen. Wat een bijzondere ontlading was. Die zondag zijn we nog mee geweest naar hun laatste touroptreden in Utrecht, allemaal met kleine oogjes.

Dorine: En natuurlijk de benefietavond voor de harp van Lies. De harp was verongelukt en aangezien zij prof-muzikant is en van haar harp leeft moest daar iets mee... en harpen zijn vrij duur. Daarom hadden we een benefiet georganiseerd. Een druppel op de gloeiende plaat van een harp-prijskaartje, maar alle beetjes waren welkom.

Menno: En natuurlijk mooi als onze activiteiten bijdragen aan relaties. Dus de avond dat een van de leden van de band één van onze vrijwilligers heeft ontmoet, vind ik ook altijd mooi. Ze wonen nu al een paar jaar samen.

Dorine: Of die avond met Wim Claeys en Tom Theuns… ze kondigen het laatste nummer aan, iedereen teleurgesteld “nu al?” maar knallen er even een half uur durende medley uit met alle grote hits. En dan de toegift nog...

FF: Verhalen zijn er dus genoeg, inmiddels is er al flink teruggeblikt op sociale media (o.a. in het Facebookevent) en wie het jubileumbal bezoekt zal er vast nog wel meer horen. Of je gaat gewoon lekker dansen op de fijne muziek van maar liefst zes bands. 

Agenda folkbal Nijmegen:
Woensdag 19 oktober 2022, Balfolk Cafe met Nubia
Woensdag 23 november 2022, Balfolk Cafe met Nebel 
Zaterdag 26 en zondag 27 november 2022, Jubileumbal Nijmegen met EmBRUN, Wouter Kuyper, Les Bottines Artistiques, Hot Griselda, Two Catch a Raindrop en Naragonia.

Locatie: Shuffle, Berg en Dalseweg 200, 6522CD Nijmegen

Voor de reguliere bals wordt een vrijwillige donatie gevraagd (bijvoorbeeld €15,-) die volledig naar de muzikanten gaat. 
Kaarten voor het jubileum kosten €26,50 per dag en kun je bestellen via: https://www.balfolk.nl/agenda/folkbal-nijmegen-15jaar-dag1/. Overigens kun je via deze weg ook iets extra's doneren voor de organisatie.

Meer weten? Op https://www.balfolk.nl vind je heel veel informatie over balfolk en een uitgebreide agenda.