-door Mirjam Adriaans, foto's Ronald Rietman-
Een heel weekend zonneschijn en dan nog een portie heerlijke muziek erbij om op te dansen, dat waren de ingrediënten van CaDansa 2018. Hoogtepunten waren er genoeg, voor mij waren dat de optredens van Floating Sofa Quartet, Solomalé en de ijzersterke afsluiting met de prachtige damesstemmen van Cocanha. Maar het festival groeit eigenlijk een beetje uit zijn voegen en dus is voor 2019 een nieuwe locatie gezocht en gevonden.
Langzaam maar zeker vult de OGtent in Duiven zich met dansers, zoals elk jaar is het vier dagen durende CaDansa een internationaal gebeuren waar mensen uit diverse landen elkaar ontmoeten. Het festival is met 600 weekendtickets helemaal uitverkocht en met ook nog eens 120 vrijwilligers, een flink aantal muzikanten en een aantal genodigden is de zaal op elk tijdstip goed gevuld. Slapen kan in een hotel, hooiberg of voormalig politiekantoor en je kunt tussendoor spelletjes doen. Verder komen de bezoekers natuurlijk vooral om samen plezier te beleven bij mazurka's, scottischen, bourrees, cercles, jigs of een mooie minder bekende dans, bijvoorbeeld uit Denemarken of Nederland.
De opening van het festival komt van het fijne duo De Schepper-Sanzcuk op gitaar en viool. Ze beginnen met een andro, die is nog gemakkelijk, maar een polska blijkt nog te hooggegrepen voor een aantal dansers (daar zal dit weekeinde zeker verandering in komen, want de dans staat nog vele malen vaker op het programma). En als je ooit in Krakau terechtkomt, dan moet je bij een zekere Agnieska zijn, zij heeft een lieve hond waarvoor het duo een scottisch schreef.
Het Franse 'ndiaz is muzikaal gezien een sterke band, maar een eigen geluidsman is niet altijd een zegen, zo blijkt in dit geval. Het volume staat flink hoog, en dat is niet prettig dansen. Bij de akoestische toegift op de vloer klinkt een mooi jaren ‘30 geluid, het doet een bezoekster denken aan een draaiorgel, en daarmee bewijzen de mannen dan toch hun muzikaliteit.
Er zijn altijd een paar Nederlandse bands te vinden op CaDansa, op het hoofdpodium staan er dit weekeinde twee. De eerste is BmB light dat zich hier drie jaar geleden al met succes presenteerde als zeskoppige formatie, maar dat bleek praktisch niet handig met leden die te ver van elkaar wonen en het vinden van optredens. Dus is er een doorstart gemaakt met een light versie, met Wouter Kuyper op doedelzak en fluit, Niek van Uden op accordeon en zang en Luc Plompen op zang en gitaar. En dat werkt prima, voor de luisteraar die van Wannes Van De Velde houdt is er Ze Kwamen Van Het Zuiden (een lied uit de Mistero Buffo van de Nieuwe Scene, er kan een mazurka op gedanst worden), maar er wordt ook een Nederlandse dans uitgelegd, de bravade, die enthousiast ontvangen wordt door dit internationale publiek. En de vaderlandse traditie wordt ook hooggehouden in een jig, Prince de l'Orange, waarin ik toch duidelijk enkele volksliedjes terughoor zoals Hertog Jan en Oranje Boven. Als toegift volgt, net als drie jaar terug, weer een heerlijke versie van Aan De Amsterdamse Grachten.
Op vrijdag beginnen de workshops, uiteraard een stel voor dansers (o.a. mazurka, sauts béarnais, polska), maar ook voor mensen die een instrument willen uitproberen (accordeon, draailier of doedelzak) of hun vaardigheden willen verfijnen (samenspel, polska spelen). Voor mij is het inmiddels een gewoonte geworden om te gaan kijken hoe het eraan toegaat bij de cursussen accordeon. Dit keer is er eentje voor halfgevorderden door Pascale Rubens (van Naragonia). Zij heeft zo haar eigen technieken om een deun, in dit geval een bourree, aan te leren, ze speelt voor en er worden delen gezongen om de melodie goed te kunnen onthouden, ze geeft uitleg over wanneer er getrokken of geduwd moet worden en het idee is niet zozeer dat ze nu iets perfect leren spelen, maar dat ze wat mee naar huis nemen om daar verder te oefenen. Ze heeft ook een partituur voor wie dat wil, ze vindt het namelijk belangrijk dat beide aspecten aan bod komen als je een instrument bespeelt, zowel op gehoor aanleren zoals deze middag, als noten lezen.
Een van de cursisten is erg positief na afloop, in het verleden zeurde ze wel eens dat er nooit een intermediate workshop was en die heeft ze nu wel gehad. Pascale ging voor haar niet zo snel dat ze het niet bij kon houden, maar ook niet zo langzaam dat je je gaat vervelen. Heel fijn vindt ze de persoonlijke aandacht, even om de beurt spelen, zonder dat er oponthoud ontstaat in de workshop.
De optredens beginnen met Naragonia Quartet, met naast multi-instrumentalist Toon van Mierlo en Pascale Rubens op accordeon of viool ook Luc Pilartz op viool en Maarten Decombel op gitaar en mandoline. De dansvloer wordt gelijk goed gevuld. De groep is erg populair, zeker in Nederland en als ik het daarover heb met Van Mierlo zegt hij: "ja, dat hadden we ook al gemerkt, ik begrijp eigenlijk niet goed waarom, wij maken ook maar gewoon muziek." De dansers zijn er niet minder enthousiast om, bourree, wals of een romantische mazurka, het wordt allemaal even uitbundig ontvangen en als er een bedankje komt voor het enthousiaste applaus wordt er nog uitbundiger gereageerd. Het lijkt de groep ook op te stuwen, als een accordeon van Van Mierlo stukgaat bij de strap, kan hij dat gemakkelijk fixen met ducttape, en zoniet dan heeft hij meer ducttape nodig laat hij weten, om vervolgens weer vakkundig een scottisch in te zetten. Natuurlijk wordt er een toegift gevraagd en gekregen.
Op het open podium kunnen dansers die van polska's houden hun hart ophalen bij een Zweeds duo, zij spelen een polska, årepolska, slängpolska, finnskogspols en een schottis, een dans die op een polska lijkt.
Van de ene polska beland ik vervolgens naadloos in de andere op het hoofdpodium bij de Deens/Zweeds/Finse band Floating Sofa Quartet, een stel jonge muzikanten dat in Denemarken al wat prijzen in ontvangst mocht nemen voor hun talent. Ze staan met veel plezier op het podium en brengen graag wat Deense dansen in, zoals de Familie Sekstur, die door de expressieve uitleg al snel opgepikt wordt, en een hamborg die op een langzame intieme scottisch lijkt. Deze band brengt zowel eigen composities als traditioneel werk en klinkt heerlijk fris met melodeon of harmonium, viool, fluit of doedelzak en lekkere baslijnen, het is dan ook niet verwonderlijk dat ze twee toegiften mogen doen van het publiek. Een fijne verrassing voor wie ze nog niet kende.
Daarna gaan we naar het zuidwesten van Frankrijk met Faburden, dat graag experimenteert en deels gezongen dansen speelt. In hun repertoire zit onder meer een lekker psychedelische scottisch, zo tegen het hypnotiserende aan, en een traditioneel vraag en antwoordlied. Dit alles wordt veelal in een stevig muzikaal jasje gestoken, maar als je denkt dat er een vette rockband op het podium staat heb je het mis, het komt allemaal uit het dynamische samenspel tussen viool, draailier en doedelzak, ritmisch ondersteund door een drumstel.
De afsluiting van de avond is voor Michaël Bideault, die onder de naam Le Balchimiste speelt op diatonisch accordeon met een arsenaal aan loopstations en samplers voor zich. Dat werkt niet meteen zoals het hoort, gelukkig biedt de geluidstechnicus van CaDansa uitkomst, er zit gewoon een stekkertje verkeerd en dan kan hij naar hartelust de nacht inspelen. Hij krijgt een paar nummers gezelschap van zijn kompaan bij Accordzéâm, violist Raphaël Maillet.
Bij de bomvolle workshop Occitaanse polyfonie van Anna Jehanno op zaterdag worden twee stukken aangeleerd, die later aan het begin van het optreden van Solomalé op het podium worden uitgevoerd. De aanpak is vergelijkbaar met die van Quaus De Lanla vorig jaar, alleen liggen de accenten nu anders omdat er een rondeau wordt gedaan en niet een bourree.
Bij de workshop Nederlandse dansen door Anita van Brunschot laat de flinke opkomst zien dat er heel wat belangstelling is voor onze boanopstekker, kolom of bravade. Een Portugese bezoekster merkt op dat ze dit wel logisch vindt, als je naar een festival in Frankrijk of Italië gaat is daar immers ook veel aandacht voor de lokale dansen. Het werd dus hoog tijd dat dit hier ook gebeurde.
De zaterdag is ook de dag van de nieuwtjes. Bert Leemans van EmBRUN kondigt aan dat hij naar Zwolle verhuist, alwaar hij op 8 december een bal mee gaat organiseren. Het optreden van de band is zoals altijd stomend met subtiele accenten. De bourree's zijn wat minder populair, maar de vloer raakt toch al snel goed gevuld voor onder meer een set zomerscottischen (met dit weer denk je niet eens aan herfst), een jig en een stuwende polka als toegift, al kan je er ook wel freestyle op dansen, dat mag allemaal. De band staat zoals altijd garant voor een heerlijk potje dynamische balfolk met accordeon, draailier, doedelzak of sopraansax, bas en percussief drumwerk.
Solomalé neemt de dansers mee op reis, naar Congo, Roemenië, Zuid Spanje (met een ladino scottisch) en de revolutie in Portugal in 1974, via een Griekse jig naar een Servische scottisch en een door de Italiaanse tarantella geinspireerde dans, die gelijk uit volle borst meegezongen wordt door enkele aanwezige Italianen. Heerlijk zonnige klanken vullen de zaal, en dan mogen het scottischen, walsen of mazurka's zijn, soms denk je dat er zo een feestelijke salsa voorbij zou kunnen komen. Organisatrice Selena van Hesteren, die flink ontroerd raakt van de mooie koorzang van de workshoppers aan het begin, vertelt dat ze de band heeft leren kennen op folkfestival Het Lindeboom, een gratis festival in Noord-Frankrijk (in een gebied waar zo'n 100 jaar geleden nog Nederlands werd gesproken en waar zij zelf ook een tijd gewoond heeft) waar al heel wat grote namen hun opwachting maakten.
En dan is er de aankondiging dat CaDansa opnieuw gaat verhuizen. Na twee edities in Utrecht en vijf in Duiven zal het festival plaatsvinden van 24 tot en met 27 oktober 2019 op een nieuwe locatie. Waar die is wordt later bekend gemaakt, er moet nog een en ander geregeld worden.
Zo af en toe biedt het open podium plek aan een nieuwe formatie, deze avond is dat Trad’ici, bestaand uit Max en Isolde die vandaag ‘uit de kast komen’ zoals ze dat zelf uitdrukken. In de balfolkwereld waren ze al eerder te zien bij sessies of als instructeurs bij bals, soms was er ruimte om samen te zingen en spelen na afloop en nu staan ze dan officieel als duo op een podium om dat te doen. Isolde heeft een goede stem, Max begeleidt op accordeon of viool en zingt soms mee. Een wals, bourree of scottisch, bij hun allereerste echte podiumoptreden worden ze warm onthaald door de dansers die ervoor zorgen dat de vloer gevuld blijft.
Helaas moest Grands-Mères et Soufflets (een bijzonder gewaardeerde balband die nog maar zelden optreedt) twee weken voor het festival afzeggen, zij komen mogelijk volgend jaar spelen (er zal komende tijd nog overlegd worden met de band), maar in Veûn heeft de organisatie een aardige vervanger gevonden op het laatste moment. Deze mannen hebben flink wat bourrees op het repertoire, maar ook een polka of scottisch vormen geen enkel probleem. Accordeon, gitaar, zang en twee violisten waar ik een zwak voor krijg als ze beiden ook nog banjo blijken te spelen, met hier en daar een koebel, vormen samen een fijne band.
De klapper van het festival is ongetwijfeld Accordzéâm, dat deze avond in de originele bezetting van zo'n 15 jaar geleden speelt. Dat de mannen prettig gestoord zijn wordt al meteen duidelijk als ze opkomen met bijenantennes op het hoofd, en in een melige bui melden dat ze happy zijn "to bee here". Voor wie alle versieringen met bijen ontgaan was, maken ze nog even duidelijk wat ook alweer het thema van het festival is dit jaar. En dan is het tijd voor show en entertainment, met popliedjes als Hotel California of Englishman in New York en andere grote hits uit de jaren '80 die verbalfolkt worden tot scottischen, jigs, cercles of bourrees. En als het dan toch om hits draait kan de rondeau Valhermeil van Bruno LeTron er ook nog wel tussendoor. Hoogst vermakelijk en bijzonder populair, zo blijkt uit de bomvolle dansvloer.
Trio 14 is vervolgens een heel fijne band om de nacht mee in te gaan, met sprankelende klanken op twee violen en een gitaar en af en toe een violofoon (ook bekend als trompetviool) of bodhran.
Bij de dansworkshop voor kinderen op zondag zijn er helaas te weinig kinderen, maar gelukkig zijn er wat dansers die zich jong genoeg voelen om mee te doen met Jan en Piet gaan dansen of Twee emmertjes water halen. Anita van Brunschot laat de kinderen spelenderwijs kennismaken met een paar kringdansen. Het tweede uur van deze workshop is echter tegelijk met het optreden van Nubia, waardoor de grote kinderen naar de grote zaal gaan om te dansen, maar ook met een klein groepje wordt het gewoon reuzegezellig. Wellicht is het een idee voor de organisatie om kinderactiviteiten in te plannen in het festival (er wordt al een legoworkshop geopperd).
Het weekeinde is bijna ten einde, dus stel ik Selena van Hesteren wat vragen over haar eerste jaar als hoofdorganisatrice. Hoe ze dat ervaren heeft?
"Als een rollercoaster, ik ben echt iets te emotioneel, maar dat komt gewoon omdat ik te weinig geslapen heb. Ik vind het supermooi om te zien, al die ontzettend lieve fijne mensen die allemaal lachen omdat ze blij zijn, omdat het een fijn festival is. Ik ervaar het zelf ook als een heel fijn, prettig festival, ik moet zeggen dat ik niet de stress ervaar die ik verwacht had te ervaren, dus dat het eigenlijk allemaal op rolletjes loopt. Er zijn hier en daar wat dingen die opgelost moeten worden, maar dat zijn uitdagingen, geen problemen. Daar ben ik heel erg blij mee."
Als redenen om te verhuizen noemt ze verschillende facetten, "we hebben dit jaar wat meer moeite moeten doen om een goedkope slaaplocatie te vinden zoals nu het politiekantoor en vorig jaar de basisschool," en dat is allemaal wel goedgekomen, maar ze noemt ook de OGtent, waar een ruimte die door het festival gebruikt werd in de zomer verhuurd bleek te zijn en ze zijn bang dat ze de ruimte boven die ze gebruiken ook kwijtraken, "eigenlijk is het dat we een klein beetje uit onze voegen groeien."
Ze kan nog niks zeggen over het aantal mensen dat in de nieuwe locatie kan, omdat ze zelf pas sinds anderhalve week weten dat ze daar naartoe gaan, dus ze zijn nog in overleg met de locatie. "Wat ik ervaar met de eigenaar van de nieuwe locatie is dat ze graag mee willen denken en mee willen werken, daar ben ik heel blij mee, en daar moeten we een weg in vinden om daar met elkaar tot een mooi concept te komen."
En wat belangrijk is voor de dansers: de nieuwe locatie heeft een houten dansvloer.
Over het programma van volgend jaar kan ze nog weinig zeggen, er is een wensenlijstje van zo'n 35 bands, daar kunnen ze dus mee aan de slag.
De zondag is wat mij betreft muzikaal gezien zonder meer de mooiste dag. Het Nederlandse duo Nubia (een woord uit het Papiaments dat 'wolk' betekent) krijgt de vloer gemakkelijk vol met kleine intieme deunen op mandoline en gitaar, perfect om deze laatste dag mee te beginnen. Aangezien gitarist Tim Hofmeester nu in Zweden woont komt er ook wat uit die regio voorbij, zoals een slängpolska en tenslotte een halling, voor wie vorig jaar KNEP gezien heeft. Dat wordt met gejuich begroet en vol overgave stort men zich in deze kringdans. De welverdiende toegift is voor Paolo, die graag meer onregelmatige mazurka's wil.
En wie nog even lekker loom de dag wil doorkomen na een paar vermoeiende festivaldagen is er ook nog Aérokorda op viool, tin whistles of mandoline en gitaar. Deze internationale band uit België gaat net als Nubia op de zwoele intieme, maar zeker energieke toer, zo laten ze onder meer een dynamische bourree in 3 horen of de sprankelende Aérokorda Jig, met hier en daar fijne Keltische accenten (die niet alleen in de gespeelde jigs en reels zitten). Er komen ook wat liedjes voorbij, die in warm Vlaams door de zaal zwieren.
Dit weekend komt er heel wat Zweeds voorbij, deze dag uit de mond en viool van Selma Suzan Emiroglu. Zij heeft onder meer een a capella lied Sommarvisa, bekend van een film naar de boeken van Astrid Lindgren. Het is niet Pippi Langkous, maar de in de zaal vrijwel onbekende Emil van de Hazelhoeve, waarover in de jaren '70 zowel een film als een tv-serie is gemaakt.
En dan volgt onvermijdelijk het slot van het festival met voor mij gelijk het muzikale hoogtepunt. Dat is het trio Cocanha, drie Franse dames, die hun aankondigingen deels gewoon in het Occitaans doen of in het Frans en prachtige stemmen laten horen die ze af en toe begeleiden met wat percussie (caxixi, dat is een soort mandje dat geschud wordt, handen en voeten) of een toun-toun, een snaarinstrument bespeeld met een stok dat we twee jaar terug bij Nhac zagen en waarvan er nu drie op het podium staan. Zij vragen ook wie de workshop van Koen D'Hondt heeft bijgewoond, want er komen heel wat 'sauts béarnais' aan bod, dus er mag naar hartelust gesprongen worden. Maar wat is het heerlijk om die samenzang te horen, ja het zijn ook dansen, maar vooraan komen er ook steeds meer luisteraars bij om te genieten van die wonderschone Occitaanse liedjes van Lila Fraysse, Caroline Dufau en Maud Herrera.
Om het festival dan helemaal af te sluiten begint Selena te zoemen en loopt het publiek in, dan neemt iemand dat over en beetje bij beetje gaat iedereen meezoemen, tot Nubia nog eens op het podium verschijnt en een hanterdro gedanst kan worden op een lied over bijen.
Voor de dansers wordt het tijd om afscheid te nemen, de organisatie gaat even bijkomen en dan aan de slag met de nieuwe locatie, om er ook in 2019 weer een mooi, stralend festival van te kunnen maken.