-door Mirjam Adriaans, foto's Ronald Rietman-
Er waren nog heel wat late beslissers geweest, die gisteren volop genoten van een stralend zonnetje en veel lekkere bands met als afsluiter een groots muzikaal vuurwerk van de Band Of Gypsies. De 16de editie van het International Gipsy Festival in Tilburg mag gerust geslaagd genoemd worden.
Er schijnt zondag na de Dutch Balkan Blues Battle nog tot 3 uur 's nachts doorgefeest te zijn in de binnenstad van Tilburg, gewoon op straat. Het warme weer houdt de mensen buiten en ook op maandagmiddag hebben ze er weer zin in en stroomt het festivalterrein goed vol. Medewerker Dré Sprangers toont zich tevreden, er zijn nog nooit zoveel aanmeldingen via de website geweest als nu, vooral de laatste dagen zijn er nog veel kaarten besteld, in totaal waren er in het weekend zeker enkele duizenden bezoekers. Het festival valt dit jaar onder het label Tilburg Trakteert, omdat het mensen van buiten naar de stad trekt. Ook nu weer hoor je een diversiteit aan talen die je zelden tegenkomt en vallen de kleurrijk uitgedoste bezoekers extra op onder de stralend blauwe lucht. Vaste prik zijn de kraampjes en verteller Gadjo Joe, nieuw is de combinatie van circus en muziek, Le Cirque du Platzak geeft een paar voorstellingen die erg vermakelijk zijn om naar te kijken.
Muzikaal gezien ligt de nadruk op Balkan, maar er zijn heel wat samenwerkingsverbanden aangegaan. Olah Vince komt speciaal voor het Gipsy Festival met flink wat internationale gasten, afkomstig van Hongarije tot India, Amariszi staat met Emrah O?uztürk op het podium, De Basily Boys hebben Noorse en Russische gasten, bij Felix Lajko zien we o.a. de Roemeen Vasile Nedea op cimbaal, Di Naye Kapelye uit Boedapest speelt met de Oekraïense Manyo Band en Tcha Limberger begeleidt Amparo Cortés op viool. Het is een bonte verzameling geworden, die niet altijd kan boeien, maar soms ook wonderwel goed uitpakt.
De Olah Vince International Gypsy Band vliegt er gelijk enthousiast in, maar kan mijn aandacht op den duur niet echt vasthouden, ze krijgen ook nog eens te maken met een korte stroomstoring, die de vaart er wel iets uithaalt. Het hot club tempospel op gitaar van de Basily Boys is weliswaar knap gedaan, maar niet echt mijn stijl, hun gasten zorgen voor afwisseling, waarbij zangeres Raya met rauwe stem haar hele hebben en houden uit haar lijf schreeuwt, en dan blijkt dat de dame al 82 is.
De energieke Nederlandse band Amariszi was vorig jaar winnaar van de Balkan Blues Battle en voor de masterclass (een van de prijzen) is de uitstekende kavalspeler Emrah O?uztürk uit Turkije gekozen, die een heel arsenaal fluiten heeft meegenomen en af en toe een grote trom ter hand neemt. Dat de groep gegroeid is kon ik onlangs bij de cd-presentatie al vaststellen, nu wil de band zo te zien indruk maken op en met hun leermeester. Accordeonist Kay Krijnen speelt deze middag ook kaval en hoewel hij niet het niveau haalt van O?uztürk, klinkt er wel een extra drive in het geluid, benieuwd hoe de groep dit verder gaat ontwikkelen. De meester is blijkbaar tevreden en heeft na afloop van de set een warm applaus voor de band over.
Wat Felix Lajko gaat doen is vooraf een verrassing voor iedereen, hij heeft een violist, cimbalist (Vasile Nedea) en bassist meegenomen, waarmee hij zijn eigen spannende mix bijelkaar orkestreert. Zelf hanteert hij viool en op een tafeltje ligt iets dat op een autoharp lijkt. Lajko weet er geluiden uit te halen die je niet meteen verwacht, de ene keer meen ik een banjo te horen, dan weer is het fluit-achtig. Er wordt niks aangekondigd, spelen is het devies en we krijgen gevarieerde composities voorgeschoteld, in eentje denk ik zelfs een langzaam Iers deuntje te herkennen. Intrigerend optreden
Di Naye Kapelye speelt traditionele Joodse muziek, waarbij de klarinettist opvalt met allerlei tsjilpende geluidjes. Met accordeon, violen en cimbalom is er flink wat overlap met het instrumentarium van veel roma-bands, maar er is nog een link, zo horen we van de Amerikaanse zanger/violist Bob Cohen, die uitlegt dat er in Joodse gemeenschappen in Midden- en Oost-Europa vaak gebruik werd gemaakt van roma-muzikanten voor bruiloften. Uit die traditie is ook de Oekraïense Manyo Band ontstaan, die nu meespeelt. Hoewel het wat minder opzwepend klinkt dan de meeste Balkan-bands weet de Kapelye toch indruk te maken met de deunen die vooral afkomstig zijn uit de Roemeense regio Maramures. Meezingen mag met een jiddisch bruiloftslied over whiskey en de gevolgen (negen maanden na de huwelijksnacht).
Zoals altijd is er ook dit jaar flamenco, zangeres Amparo Cortés was al vaker te gast maar weet ook nu heel wat publiek te overtuigen. En de begeleiding op viool van Tcha Limberger geeft nog een extra gevoelig accent aan de liederen die duidelijk getekend zijn door het leven.
Tot slot komt het echte vuurwerk deze dag van de Band of Gypsies. Op een propvol podium knallen de violen en cimbaal van Taraf de Haïdouks er gelijk met een noodvaart in, vervolgens laat de koperpartij van Kocani Orkestar horen dat ze half Tilburg kunnen wegblazen als ze dat zouden willen. De vonken vliegen ervanaf als ze samen spelen, en de menigte voor het podium kan niks anders dan meespringen, dansen, deinen op deze aanstekelijke klanken. Wat een energie!
