-door Mirjam Adriaans, foto's Ronald Rietman-
In een uitverkochte kleine zaal van Muziekgebouw Eindhoven gaf Laïs gisteravond een zeldzaam mooi concert, het verslag daarvan vind je hier, maar na afloop was er ook even tijd voor een gesprekje met twee van de drie zangeressen, Jorunn Bauweraerts en Nathalie Delcroix. Over het optreden, folkmuziek, Emmylou Harris en andere muzikale beslommeringen.
Er was eens een folkstage in Gooik, zo rond 1994. Waar het gebruikelijk was om mee te zingen als je een lied herkende werd het muisstil toen er een paar tienermeisjes uit Kalmthout samen begonnen te zingen. Dat was het prille begin van Laïs, dat twee jaar later op het grote folkfestival Dranouter doorbrak en vervolgens zelfs de Belgische hitlijsten bestormde met de single ‘t Smidje en hun debuutalbum Laïs. Maar dat was bij lange na niet het einde van het sprookje.
Want nu is het 25 jaar later, de meisjes zijn volwassen vrouwen geworden en hebben heel wat nevenprojecten, die tijd opslokken, maar Laïs heeft al die tijd standgehouden. Soms kende de weg wat hobbels, want Jorunn Bauweraerts, Annelies Brosens en Nathalie Delcroix (die al heel snel na de oprichting Soetkin Collier verving) zochten in de loop der jaren telkens weer hun eigen geluid in het muzieklandschap. Waar sommige fans van het eerste uur afhaakten omdat ze van het gebaande folkpad van middeleeuwse liederen met een lekker folkrocksausje afweken bleven anderen (waaronder schrijfster dezes) laaiend enthousiast juist omdat ze het experiment niet schuwden en spannender en donkerder platen maakten.
Live zag ik ze voor het eerst in 2000, op het inmiddels terziele gegane Folkwoods festival in Eindhoven, even later stonden ze daar ook in De Effenaar, waar ik vooraan spontaan door enkele Belgische bezoekers werd meegetrokken in wat ik een paar jaar later pas herkende als een andro (Le Renard et La Belette). Daarna bleef ik de groep volgen, al zag ik ze na 2007 niet meer live, dus toen ze dit seizoen in de brochure van het Muziekgebouw stonden werden gelijk kaarten besteld. Met de adrenaline nog in mijn aderen kan ik na afloop nog even praten met Jorunn en Nathalie. De voorbereide vragen sla ik in eerste instantie over, ik vond het een prachtig concert en wil weten wat de dames er zelf van vonden:
"Wij vonden het vanavond fantastisch!" is de eerste reactie van Nathalie, "het is echt heel speciaal voor ons om in Nederland te spelen en we hadden dit wel echt niet verwacht, het enthousiasme van de mensen, staande ovaties, dansende mensen. We laten de mensen in de zaal altijd een beetje meezingen en het was heel opvallend dat ze hier heel goed konden zingen, bij het eerste nummer al hoorden we driestemmig zingen, volgens mij zat er een koor in de zaal. Want later zongen ze een Happy Birthday of Gelukkige Verjaardag of zo voor ons, dat was direct ook in stemmen."
Over naar de orde van de dag dan, als ik vraag of ze iets anders zouden doen met de kennis van nu moeten ze even nadenken, maar dan zegt Jorunn dat ze een plaat hebben gemaakt die heel slecht onthaald is geweest bij veel mensen, The Ladies' Second Song, "maar eigenlijk hebben we daar ook geen spijt van, want het is nog altijd een van mijn lievelingsplaten. Dus denk ik dat we dat niet anders terug zouden doen, want dat moest er komen, niet omdat we moeilijk wilden doen, maar omdat het moest, we moesten onszelf en de manier waarop we zongen ook in vraag stellen, anders werden we zo'n random koortje. Ach ja, dat zijn we natuurlijk ook" lacht ze er gelijk achteraan, om even later te vervolgen: "Ik weet niet, ik ben wel blij eigenlijk." Om dan te besluiten met: "Maar ik zou nog wel eens in Nederland willen spelen, ik wil vanavond nog wel eens meemaken!"
Nathalie denkt dat er nog maar een paar Belgische groepen zijn die hier kunnen spelen, zoals Kommil Foo of Raymond van het Groenewoud en Urbanus, maar ook zij zou heel graag nog eens terug komen. Het moge duidelijk zijn dat deze avond niet alleen indruk heeft gemaakt op het enthousiaste publiek, maar ook op de zangeressen zelf.
Terug naar de vragen maar weer, wat betekent folkmuziek voor jullie? Jorunn reageert onmiddellijk: "Welke folk?" Folkmuziek vinden ze heel breed, "het is ook moeilijk om dat woord te benoemen, als het gaat over op roots geïnspireerde muziek, dan zit daar een waaier van muziek in, het zit in americana, wereldmuziek, Europees..." Nathalie: "het moet wel van daaruit vertrekken." Jorunn voegt dan nog toe: "contact met de grond of zo."
Op de eerste Midwinter Tales heb ik Jerusalem Tomorrow zien staan, een prachtig lied van David Olney, en dat brengt ons op Emmylou Harris, die dat ooit opnam en van wie Laïs dat heeft leren kennen. De Amerikaanse heeft ze bij hun eerste optreden op Dranouter 'voices of angels' genoemd, en, zo vertelt Nathalie, ze hebben daarna ook contact gehouden. Destijds hadden ze dezelfde boeker als Emmylou, dus als ze in België speelde mochten ze ook naar concerten en backstage een nummer voor haar zingen, dat hebben ze twee of drie keer gedaan.
En vandaaruit is het nog maar een kleine stap naar muzikale helden, waarvan twee Scandinavische bands voor de hand liggen. Jorunn: "Värttinä en Hedningarna zijn van heel grote invloed geweest voor ons." Nathalie noemt natuurlijk de driestemmige zang en Jorunn vervolgt: "maar ook het keelzingen, da's niet echt typisch Vlaams, wij kickten wel op dat Scandinavisch, dat kappende, dat vinden we nog altijd wel heel tof om te doen. Maar de laatste jaren zijn we ook wel het melodieuze gaan doen, in het vloeiende, in het zachte, dat werd ook nodig voor ons." Nathalie: "We hoorden onszelf ook niet altijd even graag kelen. We vinden dat af en toe nog wel leuk, maar we zoeken ook echt de andere kant."
En naast die twee, waar luisteren ze verder zoal naar? Jorunn: "Wat ik bijvoorbeeld een heel tof trio vind, heel verfrissend vond, is The Be Good Tanyas, dat vind ik heel tof hoe die samen zingen, meerstemmig met heel eigen kleuren en klanken, dat vind ik heel boeiend."
Nathalie vult aan: "D'r zijn nu heel wat van die Be Good Tanyakes, van die gevolgskes zoals First Aid Kit, dat vond ik vroeger wel tof, maar nu is dat zo bekend en vind ik het veel te geproduceerd klinken, maar allee, dat zullen ze van ons nu ook wel zeggen bij sommige platen." Beiden zijn overigens ook heel fervent in het afwijzen van autotune, al zijn er volgens Jorunn wel jongeren die zangles nemen en proberen dat te imiteren.
Hun stemmen zijn in de loop der jaren wel iets veranderd, wat zachter en wat lager geworden, en, volgens Jorunn, ook warmer en fragieler. Nathalie: "We spelen ook meer met woorden, met klanken, en dat komt wel vooral door zijprojecten, als wij geen zijprojecten hadden gedaan zouden we misschien nog altijd zitten kelen. En door solozingen, omdat je het dan alleen moet dragen, wij waren altijd gewoon om in drie stemmen te zingen en dan moet je het anders doen om boeiend te blijven."
En wat gebeurt er na deze tour? Nathalie: "Er staat nog een kleinkunstproject in het najaar, in kerken, we hebben met Laïs al eens een kleinkunstproject gedaan, maar dat was in CC's en we gaan nu met een kleinere formatie in de kerken ook dat doen." Jorunn: "Sowieso is in kerken iets dat we graag en vaak doen in de winter, om in die sfeer te werken."
