-door Mirjam Adriaans, foto’s Ronald Rietman-
Het leek een festival te worden zoals de voorgaande vijf edities, met het verschil dat dit de laatste CaDansa zou zijn, omdat organisatrice Louise Marius enkele maanden geleden aankondigde dat ze ermee stopte. Met veel plezier en enthousiasme wordt er gedanst, een of meer workshops gedaan en geknuffeld met vrienden. Tot op zaterdagavond, dan breekt de zon door met de stralende gezichten van zowel Louise Marius als Selena van Hesteren die haar gaat opvolgen. Er zal ook in 2018 een CaDansa georganiseerd worden.
Blije gezichten dus op een met 650 weekendbezoekers stijf uitverkocht CaDansa afgelopen weekend in de OGtent in Duiven. De gebruikelijke ingrediënten, zoals een mooie aankleding rond het thema (op het t-shirt staat een mooie paarse walvis in een groene omgeving met sterretjes die lichtgeven in het donker), veel internationale bezoekers, lekkere catering (zowel vegetarisch als met vlees), een kledingruiltafel en enkele spelletjes om je tussen het dansen door te vermaken, waren aanwezig dus er was niets dat een succesvolle zesde editie in de weg stond. Hieronder een uitgebreide impressie van het festival.
Optredens
In tegenstelling tot voorgaande jaren stonden er een paar doublures op het affiche. Op donderdag waren er twee bands die al op een van de eerste edities (toen nog in Utrecht) hadden gespeeld. Té opent het festival met een strakke set, de band lijkt nog meer richting klezmer en Balkan te gaan, met hier en daar een zwoel uitstapje naar jazz, zij maken met een toegift op de dansvloer plaats voor Tribal Jâze. Nou ja, die mannen hadden haar gewoon gechanteerd vertelt Marius bij de aankondiging, ze smeekten of ze terug mochten komen, deden de afwas en maakten zelfs haar huis schoon en hoe kun je dan nog nee zeggen? Vervolgens laten deze heren hun prettig gestoorde inslag zien en horen op accordeon, sax en percussie, waarmee ze de dansers uitstekend weten te vermaken, zeker als ze al voor het eerste nummer is afgelopen even van het podium afkomen om hun muzikale capriolen uit te voeren op de vloer en daar enthousiast verwelkomd worden. De avond sluit af met een niet alledaagse combinatie van melodieus Scandinavisch en Frans repertoire in de vorm van het duo Coudroy Jonsson op accordeon en viool. Zij brengen zowel een bourrée of mazurka als diverse polska’s of een Zweedse scottisch ten gehore.
Op vrijdag lijkt er een rare programmering te zijn, met eerst een bal, dan een instructie en vervolgens weer bal, maar dat heeft te maken met de toevoeging op het laatste moment van Parasol. Met dit duo begon een twaalftal jaar geleden de danservaring voor Louise Marius serieus. Ze had al bals bezocht in Nederland, maar wilde verder, meer leren, iemand raadde haar dit duo aan en ze herinnert zich nog hoe ze met woordenboek en grammatica bij de hand in haar beste Frans een mail schreef op de computer. Vlak voor het festival hoorde ze dat Gerard Godon en Eric Thézé weer samen speelden dus nodigde ze hen uit en dat paste alleen nog in het programma voor de dansuitleg op vrijdag. Het bijzondere aan dit optreden is dat Thézé enkel melodica speelt, in plaats van klarinet of sax, en die harmonieert prachtig met de accordeon van Godon.
Heel anders gaat het er later op de avond aan toe met Hot Griselda, dat beschikt over een flink instrumentarium van uillean pipes, fluit, gitaar, bouzouki, accordeon, sopraansax en doedelzakken en stomend begint met vooral Bretonse dansen, maar ook heel subtiel een wals in 5 ten gehore brengt, die vervolgens heel even vol openbloeit om ongelooflijk klein te eindigen. Het is een hele tijd geleden dat ik ze zag, volgens mij heeft de band zelfs even stilgelegen, maar ze zijn sterker dan ooit terug en er komt ook nieuw werk voorbij, dat ze komende zomer op cd hopen uit te brengen.
Het is druk op de dansvloer, maar wie wil uitwijken naar het open podium (dit jaar Glitter Galaxy genoemd) komt terecht in een sauna, zo vol is het daar voor KNUPIA (een samenwerking tussen KNEP en de Nederlandse band Nubia). Daar krijg ik dus amper wat van mee, Speeltuig tovert even later de ruimte om in een jazzy nachtclub waar dan toevallig balfolk gedanst kan worden, een bijzonder sfeervol optreden met fijne zang.
Hoewel Filippo Gambetta & Emilyn Stam de avond nog ontspannen melodieus afsluiten op accordeon en piano, slaat de vermoeidheid toe en zoek ik mijn bedje op in het hotel.
Op zaterdag presenteert het duo Wouter en de Draak zijn nieuwe cd, ook zij stonden al eerder op CaDansa. In 2015 waren ze nog niet zo lang bezig samen, al boeide hun spel direct, maar in de tussenliggende twee jaar zijn ze nog meer op elkaar ingespeeld geraakt en dat klinkt wel heel goed. Accordeon (Wouter Kuyper) en gitaar (Joris Alblas) vlechten zich nu als vanzelf door elkaar heen, hier en daar subtiel ondersteund door percussie en fluit van gastmuzikanten Roeland Uijtdewilligen en Ies Muller, die ook op de cd te horen zijn.
Vervolgens komt er een a capella trio, Quaus De Lanla, met heerlijke traditionele Occitaanse en Franse liederen om op te dansen. Voor een luisteraar als ik is het puur genieten van de drie vocalen, die enkel hier en daar ondersteund worden door handgebaren en luchtviool of -gitaar. Halverwege het optreden klinkt een applaus nog wel wat lauw, maar tegen het einde wordt de waardering al snel duidelijk door luid gejuich en enthousiast geklap. Mijn favoriet is een gezongen mazurka, La Bergère Aux Oiseaux, waarin de mannen ook prachtige vogelfluitjes laten horen.
Dan zijn er dus al twee sterke optredens geweest, maar ook KV Express (de formatie rond Sophie Cavez) streelt de oren met sierlijke deuntjes op accordeon, ondersteund door heerlijk expressieve bas (Bo Waterschoot) en lekkere percussie (Jo Zanders). In februari zag ik ze al in Rotterdam tijdens hun presentatie van het nieuwe album Zafon, en ook nu laat het trio de muziek op zijn mooist uitkomen.
Muzikale verrassingen zijn er niet echt dit weekend, al staat de kwaliteit van de bands zeker niet ter discussie. De grootste verrassing komt voor het publiek als Louise Marius op het podium vertelt dat het ooit begon met drie bals in een weekend, en dan heb je al bijna een festival. Dat heeft ze met plezier gedaan, maar ze kon zichzelf niet langer motiveren en ze kon ook geen ander team vinden dat het zou overnemen, dus heeft ze besloten te stoppen, ze wil graag nog andere dingen ondernemen in haar leven. Dat had ze al enkele maanden geleden aangekondigd, maar nu heeft ze nieuws, want vrijdagavond heeft Selena van Hesteren haar verteld dat ze het stokje wil overnemen, opluchting en blijdschap staan te lezen op haar gezicht. Selena is een bekend gezicht, ze heeft al drie jaar meegewerkt in de organisatie, en blijkt zelfs al een team om zich heen te hebben verzameld dat samen met haar een volgende editie wil organiseren. Dat zorgt voor applaus, gejuich en veel blije gezichten, een enkeling schiet vol bij het idee dat er toch een vervolg komt op dit fijne festival. De feeststemming wordt nog benadrukt door alle mannen met glitterbaarden, waarvoor ze eerder op de avond graag in de rij gingen staan bij de schminkhoek, waar je natuurlijk ook beschilderd kon worden met alle kleuren van het thema van dit jaar.
Vervolgens kunnen de dansers gewoon verder gaan genieten van onder meer Estremia en KNEP, dat zijn tour hier afsluit en al heel wat fans heeft gekregen met hun grappige presentatie van mooie deunen op nyckelharpa of viool en gitaar, opnieuw een Scandinavisch-Frans geluid. Applaus is niet gewenst, ze hebben tekeningen van allerlei dieren (haan, varken, walvis, olifant, bij en nog zo wat) en dat geluid mag het publiek na afloop van elk nummer nadoen. Ze nemen graag een pluchen inktvis mee naar concerten, maar helaas is die geblesseerd geraakt aan een tentakel, er is vervanging, maar ook CaDansa heeft een octopus, Sigmund, en die mogen ze na afloop mee naar huis nemen.
In de Glitter Galaxy stroomt het net leeg als De Grove Maling een dansje aankondigt, hetgeen doedelzakspeler Menno Wester de opmerking ontlokt dat ze dat hier mogen doen in plaats van bij het hoofdpodium. Uiteindelijk zijn er toch nog behoorlijk wat koppels die graag een cercle, jig of scottisch komen dansen op de ontspannen deunen die vaak opgebouwd zijn rond een oud Nederlands liedje. Zij zijn ook zo’n beetje op elke CaDansa aanwezig en waarschuwen alvast dat nu het festival toch doorgaat ze er volgend jaar ook weer zullen zijn.
Eric Thézé sluit hier af met zijn subtiele melodieën op piano, terwijl op het hoofpodium Sous Le Pont zonder meer overtuigt met hun originele instrumentarium van marimba, trombone en accordeon, ondanks het late tijdstip zijn heel wat dansers hiervoor gebleven.
En voor je het weet is het alweer de laatste festivaldag, die uiteindelijk minder emotioneel wordt dan vooraf gedacht. Mensen kijken uit naar een volgende editie, er is nog een laatste workshop met Quaus de Lanla, en drie bands op het hoofdpodium: het Belgische Aidreann, het Italiaanse Lyradanz (heerlijk melodieus met harp, gitaar, fluit en zang, het luistert en danst lekker weg, alleen de psalter klinkt erg hakkerig, heel fijn is de a capella gezongen mazurka) en uit Frankrijk Mr Klof (prima afsluiting met onder meer flink doedelzakgeweld).
Ik ga eerst een kijkje nemen bij de workshop, maar word als vanzelf meegesleept in de gezongen bourrée in drie, waar uitgelegd wordt dat je de drummer in jezelf kunt ontwikkelen, de blues draait om ‘after beats’ maar de bourrée om ‘before beats’, de takketak valt in de toem en niet daarna. En dat hoeft niet engelachtig te zijn, mag zelfs niet, haal vooral het duiveltje in jezelf boven en blijf het lied sturen, zoals een bobslee, je wilt immers niet tegen een muur crashen.
Het is deze dag de Glitter Galaxy die de bijzondere optredens biedt. Zo is er Swartematerie, het alter ego van Patricia Swart, die met saxen en klarinet en een loopstation allerlei laagjes over elkaar legt waar dan een jig of mazurka op gedanst kan worden. De toegift wordt op verzoek een wals waarmee ze haar set begon. Het is de eerste keer dat ze deze nummers (de eerste vijf die ze ooit geschreven heeft voor balfolk) solo voor publiek speelt, vertelt ze. Ze is nu ongeveer een jaar bezig met het spelen van balfolkmuziek en maakte deel uit van Dioptrie, dat echter niet vaak opgetreden heeft en inmiddels gestopt is. Muziek beschouwt ze als donkere materie, waarvan niemand echt weet wat het precies is, maar er is een trilling. Op den duur wil ze graag gaan werken met meer technieken om soundscapes te creëren en balfolkmelodieën lenen zich daar goed voor omdat ze vaak een eenvoudige structuur hebben. Dit was een succesvolle repetitie voor haar optreden in Hoorn op 4 november, waar ze voor het eerst officieel als solo balfolk artiest te horen zal zijn.
De Silent Disco die tenslotte gepland was wordt vervangen door Duo Absynthe. Accordeonist Aurélien Claranbaux was tot nu toe op elke CaDansa aanwezig (ook al eens met dit duo), dus toen ze belden en vroegen of ze mochten komen spelen wilde Louise graag een podium bieden. Het is weliswaar niet groot, maar het is een plezier om deze mannen weer te horen spelen en ook de dansers weten de ruimte snel te vinden zodat het opnieuw flink volloopt.
Workshops
Een vaste nevenactiviteit van CaDansa is het workshopgebeuren op vrijdag en zaterdag. Dit jaar zijn er maar liefst vijf locaties, ik bezoek vooral De Groene Ring waar diverse muziekworkshops plaatsvinden.
Bij de introductiecursus Keltische Harp (gegeven door Troubadour Harpen uit Delft) bestaat geen verkeerde noot, neem de tijd die je nodig hebt en er is veel persoonlijke aandacht voor de cursisten, je moet niet bang zijn om te falen, maar juist proberen. Docent Jan is een gepassioneerd verteller, die gedreven is om zijn kennis over te dragen, ook aan nieuwelingen.
Toon van Mierlo werkt in zijn workshop Samenspel stap voor stap naar een melodie, “speel alsof je hete pepers gegeten hebt” vertelt hij de deelnemers, maar als het dan richting staccato gaat stuurt hij zachtjes weer naar een meer melodieus geheel. Hij is niet alleen een populaire muzikant, maar ook gewild als docent, de ruimte is bijna te klein voor alle cursisten. Het arrangement voor de melodie lijkt ter plekke bedacht te worden, maar levert uiteindelijk ’s avonds toch een degelijke uitvoering op, waar drie dansen gespeeld worden.
Op zaterdag is Van Mierlo nogmaals docent, maar dan bij Doedelzak (G/C) voor gevorderden. Er wordt veel gepraat, het eerste deel gaat vrijwel alleen over vibrato, dat toch lastiger blijkt te produceren dan gedacht, zeker bij sommige noten. Doedelzak moet je stem zijn benadrukt Van Mierlo, de zak kun je gebruiken als een soort middenrif om lucht te reguleren en ook de vingerzetting is belangrijk. Neem jezelf op en luister ernaar, (te) licht vibrato hoor je namelijk niet terug in een opname, rieten in de schalmeien moeten niet te zwaar zijn en er zijn zelfs spelers die de gaten daarin aanpassen om de voor hun juiste noten te kunnen produceren. Elke deelnemer mag een voor een een noot met vibrato spelen, de klank van de doedelzak wordt besproken, en beetje bij beetje krijgen de gevorderde spelers meer inzicht in hun instrument. Of het niet saai is om hierbij te zijn, met zoveel gepraat? Nee, integendeel, waar beginners tevreden zijn als ze aan het eind een melodietje kunnen spelen, zijn gevorderden soms juist blij als ze de juiste klank kunnen produceren, daar leer je ook als toehoorder wat van.
Afscheid en een nieuw begin
Zo tegen het einde van het festival wordt het hoog tijd om even een paar vragen te stellen aan vertrekkend organsisatrice Louise Marius en haar opvolgster Selena van Hesteren.
Eerst vraag ik Louise hoe ze het festival inging. “Ik wilde nog een keer een lekker festival neerzetten waar iedereen plezier heeft, maar tijdens het festival dacht ik wel hoe kan ik hier de stekker uittrekken. Ik ben niet iemand die gemakkelijk dingen loslaat, maar ik ken dit team en ik heb er het volste vertrouwen in dat zij het goed zullen voortzetten.”
En wat vond je het mooiste of het beste, na zes edities georganiseerd te hebben?
“Het mooiste van zes jaar CaDansa is dat er telkens weer mensen naar me toekomen die me vertellen dat dit het beste festival is dat ze ooit meegemaakt hebben, dat raakt me steeds weer.”
Met Selena blik ik vooruit naar de toekomst, zij vertelt:
“Ik heb er heel veel zin in, maar vind het ook doodeng, ik heb dit al drie jaar gedaan, maar was toen deel van een team. Louise was echt het hoofd, maar nu ga ik de kar trekken en dat is wel spannend.”
Over de programmering zegt ze dat ze graag de variatie zoals die er nu is erin wil houden: “de een wil graag Bretons waar anderen van zwijmelmazurkas houden. Een beetje trad, wat rock, voor iedereen wat wils eigenlijk.”
Net als Louise houdt ze van accordeons dus ook die zullen terugkomen, net als het principe dat een band geen twee keer mag komen spelen, dus gaat ze op zoek naar nieuwe groepen die nog niet eerder op CaDansa gespeeld hebben. Een team heeft ze al, en ook een flink deel van de in totaal 135 vrijwilligers laat merken dat ze er volgend jaar weer bij willen zijn.
Folkforum wenst beiden succes in hun komende ondernemingen.
Tenslotte nog een aardig verhaal dat ik van een bezoekster uit Zwitserland hoorde, zij heeft een koe die vorig jaar een kalfje kreeg toen ze op het festival was, dat heet nu CaDansa. Enkele dagen geleden werd er nog een kalfje geboren, dat heeft de naam Bourrée meegekregen.
