Tom America
'Het goede bestuur', Ambrogio Lorenzetti onderdeel van serie: 'Het goede en het
slechte bestuur'. Deze fresco in het gemeentehuis van Siena inspireerde Tom America.
Tom America & Sextet aNDERE ANDERe (Nl) festivalproject Terra di Sienna (Nl)
Donderdag 23 jan. Theater De Vorst 20.30 uur
Het Folkfestival in Tilburg heeft de aardige gewoonte om muzikanten speciale festivalprojecten te laten maken. Dit jaar is de beurt aan Tom America. Deze Tilburgse, maar van oorsprong Limburgse, muzikant was al eens te gast op het festival met zijn composities rondom het Tilburgse dialect. Nu heeft hij zich op verzoek gestort op op het Toscaanse Siena. Ook staat een compositie over Dover-Oostende op het programma.
Lange tijd actief als popmuzikant in groepen als Gashpetti en MAM, ligt de belangstelling van Tom America al zo'n jaar of tien bij de klassieke muziek en de grote componisten uit de vorige eeuw. In 1994 maakte America muziek bij zestien gedichten van Jan Hanlo. Na 'Hanlo' volgde een project met Tilburgs dialect, waarmee hij ook op het folkfestival in Tilburg furore maakte.
America interviewde Tilburgers, nam dat op en sampelde de mooiste fragmenten. Daarbij ging het niet zozeer om het fenomeen taal maar eerder om intonatie, klank en beleving die er uit spreken. Hij liet zich daardoor inspireren bij de composities die hij er omheen bouwde. Met zijn sextet aNDERE ANDERe voerde hij dat vervolgens uit. Onder de fraaie klanken van strijkers en piano toverde hij op het juiste moment de uitspraken en gezongen stukjes uit zijn sampler. Iedereen die het concert rond dit Tilburgse project meemaakte herinnert zich ongetwijfeld De Herdertjes Lagen bij Nachten. Deze door een bejaarde vrouw in Tilburgs dialect gezongen klassieker wist America op een amusante manier geregeld in zijn composities te laten terugkeren. Er verscheen een cd van: de Winter? de Winter!
Vervolgens componeerde hij op deze manier een ode aan Amsterdam en een ode aan Brussel. Die laatste compositie onder de naam Straote/Stroete voerde hij op 11 juli 2002 in Brussel uit tijdens de manifestatie 'Groot Muziek', waarmee de Vlaamse Gemeenschap 700 jaar Guldensporenslag vierde.
Het project dat America nu uitvoert is weer op dezelfde leest geschoeid. Het is tot stand gekomen met steun van het International Folk Festival Tilburg. Over dit Siena-project zei hij afgelopen zomer in het Brabants Dagblad:
"Het wordt een ode aan het ideaal van Europa. Ik ben geïnspireerd door een fresco in het gemeentehuis van Siena. Al in de middeleeuwen heeft het stadsbestuur daar gedefinieerd wat goed en slecht bestuur is. Daarmee hebben ze dus hun eigen activiteiten meetbaar gemaakt. Dat vind ik heel bijzonder en daarom heb ik Siena gekozen om een ode te brengen aan Europa. Ik zie Europa als een krachtig en machtig continent, maar wij laten onze oren veel te veel hangen naar alles wat uit Amerika komt."
Uit opgenomen gesprekken met mensen uit de diverse Sienese wijken blijkt niet alleen kennis van dit meesterstuk maar ook onverholen trots op wat ooit bereikt is en waaruit voortgebouwd wordt. Tom America, die overigens even weinig Italiaans spreekt als noten schrijft weet op basis daarvan wederom prachtige muziek te scheppen.
America heeft op de kunstacademie gezeten en jaren lang tekenles gegeven. In het Brabants Dagblad zei hij daarover: "Ik wilde geen Engels, geen boekhouden en geen wiskunde studeren. De kunstacademie leek me wel iets, vooral ook omdat ik wist dat John Lennon op de kunstacademie heeft gezeten en andere popmuzikanten ook. Pas op de academie ben ik begonnen met muziek maken. Daar is het vuur ontstaan. Popmuziek was erg 'in'. Voor mij een goede manier om contacten te maken. Ik was van nature nogal verlegen, maar als je op het podium staat, komen mensen op je af. Dat vond ik prettig. Jarenlang heb ik overdag voor de klas gestaan en 's avonds op het podium."
Tot '92 heeft America les gegeven. Daarna stortte hij zich helemaal op de muziek. In het onderwijs is hij nog slechts part-time werkzaam en hij geeft onder meer workshops op kunstacademies. De ambitie en de gedrevenheid van America is nog groot. Zo staan de volgende odes al op stapel: Wenen en Berlijn. Ook die zal hij met behulp van zijn sample-apparaat en sextet aNDERE ANDERe uit gaan voeren.
Sextet aNDERE ANDERe:
Tom America: spraakorgel
Doré van Deijck: piano
Jos van den Dungen: viool
Frans Grapperhaus: cello
Paul Hagenaars: gitaar
Yvonne van de Pol: altviool